Toshkent to‘qimachilik va yengil sanoat instituti “Kimyoviy texnologiya” kafedrasi


Merserlangan matoni bo‘yaluvchanligini tekshirish



Download 2,72 Mb.
Pdf ko'rish
bet58/68
Sana28.02.2022
Hajmi2,72 Mb.
#473881
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   68
Bog'liq
tolali materiallarni kimyoviy pardozlash texnologiyasi

Merserlangan matoni bo‘yaluvchanligini tekshirish.
Tortib merserlangan va 
bo„sh holatda merserlangan, hamda xom mato namunalariga tarkibida 1g/l bevosita 
havo rang bo„yovchi modda bo„lgan bo„yash eritmasida ishlov beriladi. Namunalar 
sovuq bo„yash eritmasiga solinadi, so„ngra eritma 5-10 min davomida isitiladi, 


171 
so„ngra namunalar yuviladi. Ishlov berilgan namunalarning rang intensivliklari 
o„lchanadi va taqqoslanadi.
Fizik-mexanik xossalari.
Xar bir pardozlash jarayonidan o„tgan matodan namuna 
olinib korxona laboratoriyasida uning uzilishga bo„lgan mustahkamligi (N) va 
uzilishdagi cho„zilishi (%) mahsus qurilmalarda o„lchanadi. Ипларнинг 
мустахкамлик хусусиятини «Stalimat C»,«AUTOGRAPH AGS-H» жихозида 
ГОСТ 6611.2-73 бўйича аниқланди. 
«Stalimat C» жихози тўқимачилик иплари, калава ва бошқаларнинг 
узилишдаги мустахкамлигини текшириш учун қўлланилади. Ушбу қурилма 
DIN 51 221, DIN 53 834, ISO 2062 стандартига биноан доимий деформация 
тезлиги принципи бўйича ишлайдиган автоматик қурилма хисоблонади. 
Оғирлик кучи: ~ 100 Н; Чўзилувчанлиги: 0,1-800 %. 
«AUTOGRAPH AGS-H» жихози тўқимачилик иплари, калава ва бошқа 
турдаги толаларнинг узилишдаги мустахкамлигини текшириш учун 
қўлланилади. Бу жихоз махсус компютер программаси ѐрдамида ишлайди. 
Унда қуйидаги маълумотлар намоѐн бўлади: узилишдаги мустахкамлик, Н; 
узилишдаги чўзилувчанлик, %.
Matoning fizik-mexanik ko„rsatkichlari tegishli xujjatlarda keltirilgan 
qiymatlarga mos kelishi shart, mos kelmasligi texnologik jarayonni buzilganligi 
yoki ishlov berilayotgan eritma tarkibini talab qilingan tarkib mos kelmasligida 
vujudga kelishi mumkin.
Matoni pardozlashga tayyorlash jarayonida vujudga keladigan nuqsonlar: 
Tuk kuydirishda:
1.
CHala va notekis kuydirilgan. 
2.
Xar xil ziyli kuydirish. 
3.
O„ta kuydirish. 
Oxorsizlashtirishda:
1.
CHala oxorsizlashtirish. 


172 
2.
Matoni bshashib qolishi (tuzalmaydi), bu nuqsonlar mato ko„p vaqt 
saqlanganda va matoni qurib qolishi natijasida vujudga keladi. 
Qaynatish: 
1.
Notekis qaynatish.
2.
Sovunli dog„lar - matodagi Ca
2+
va Mg
2+
tuzlari cho„kmasi. 
3.
Zangli dog„lar. 
4.
Qo„ng„ir dog„lar. 
5.
Matoni bo„shashi. 
Oqartirish 
1.
Matoni cho„zilishi 
2.
CHala oqartirilganlik 
3.
Oqlik darajasini va kapillyarligini pastligi. 
4.
Sovunli dog„lar 
5.
Matoni bo„shashishi 
6.
Oqlikni muqim emasligi 
7.
Matoni mahalliy bo„shashishi. 
Merserlash: 
1.
Etarlicha bo„lmagan yaltiroqlik 
2.
Ziylarda zanglarni paydo bo„lishi 
3.
Ziylarni yirtilishi 
4.
Mato enini notekisligi. 
Bu nuqsonlar texnologik parametrlarga rioya qilmaslik va jihozni nosoz ishlashi 
natijasida vujudga keladi. Nuqsonlar qaytar va qaytmas bo„lishi mumkin. Qaytmas 
nuqsonli matolar gruntli gul bosishga, o„yinchoq fabrikasiga jo„natilishi mumkin 
yoki tayyor mato massada yoki lahtak ko„rinishda sotuvga chiqarishga 
mo„ljallanadi.
Mato sifati to„liq, tanlab na nazorat bo„yichat ekshiriladi. Tashqi ko„rinishi, 
qadog„i va tamg„asini normativ-texnik xujjatlarga mos kelishi to„liq 100% 
tekshiriladi. Tanlab tekshirish faqat standart, texnik shart yoki tegishli 
shartnomaga asosan o„tkaziladi. Sifatni nazorat tekshirish savdo tashkilotlari 


173 
tomonidan to„qimachilik korxonalarida o„tkaziladi. Bunday hollarda bozor uchun 
tayyorlangan matoning kamida 10%-i nazoratdan o„tkaziladi.
Nazoratdan o„tgan matoda nuqsonlar ip, to„qima va pardoz bo„yicha turlarga 
ajratiladi. Ipdagi nuqsonlar tolani yigirish, unga burama berish, ip olish uchun 
tolalar aralashmasini noto„g„ri tayyorlash, yaxshilab taramaslik, pilikni notenks 
tortish jarayonlarida vujudga keladi. Bu nuqsonlar matoning sifati tashqi 
ko„rinishini yomonlashtiradi, xizmat qilish va yaroqlilik muddatini kamaytiradi.
To„quvchilikdagi nuqsonlar to„quv jihozini noto„g„ri rostlash, ipning sifati past 
bo„lganda, ishchilarning xatosi bilan vujudga keladi. Pardozlash bosqichi 
nuqsonlari oqartirish, bo„yash, gul bosish, paxmoqlash va yakuniy pardoz berish 
texnologik jarayonlarini buzilishida sodir bo„ladi.
Mato tashqi ko„rinishidagi nuqsonlar ikki – xududiy va tarqalgan turlarga 
ajratiladi. Xududiy nuqsonlari bu – matoning ayrim joyida hosil bo„lgan dog„lar, 
teshiklar, rang tuslarining o„zgargani va boshqalar. Tarqalgan nuqson esa mato 
bo„lagi bo„yicha yoyilgan bo„ladi. Xududiy nuqsonlar o„lchami bo„yicha 
baholanadi.
O„lchami katta bo„lgan xududiy nuqsonlar (2sm dan katta bo„lgan dog„lar, 
teshiklar, choklar, rangn tusini o„zgargan qismlari) mato bo„lagidan to„qimachilik 
korxonasida kesib tashlanadi. Bunday nuqsonlar korxonada kesib tashlanmay 
bo„lsa, magazinda tekshiruv chig„ida aniqlansa, ular kesiladi va korxonaga 
qaytariladi va ularga jarima solinadi. Nuqsonlarni kesib tashlash orqali bir to„pdagi 
mato bo„laklari soni standart talablariga mos kelishi shart. 
Tegishli xujjatning minimal talablaridan og„ish bo„lgan xollarda mato 2-navli 
hisoblanadi. Masalan zig„ir matosi uchun 1-navga tegishli bo„lgan minimal 
ko„rsatkichlardan ko„pi bilan quyidagi og„ishlar (%) bo„lganda u 2-navga qabul 
qilinadi: eni bo„yicha – 1,5; yuzaviy zichligi bo„yicha – 5,0; 10 sm dagi iplar soni 
bo„yicha – 2,0; uzilishga mustahkamligi bo„yicha 5,0. 
Tayyor mato 15 – 18°C haroratda havoning nisbiy namligi 60 ± 65% bo„lgan 
sharoitda saqlanadi. Harorat va namlikni ortishi matoda mikroorganizmlarni 
rivojlanishiga va ular ta‟sirida chirishiga sabab bo„ladi. Ko„pchilik matolar uchun 


174 
quyidagi ko„rsatkichlarni nazorat qilish majburiy hisoblanadi: tolaviy tarkibi (%), 
iplarning chiziqli zichligi (teks), 10 sm dagi asos va arqoq iplarning soni, mato eni 
(sm), matoning yuzaviy zichligi (g/m
2
), uzilishdagi mustahkamligi (N), rang 
mustahkamligi (ball). 
Nazorat savollari: 
1.
Qayta o‟rashning qanday asosiy usullarini bilasiz? 
2.
Bobinani qaynatish-oqartirish jarayoni qanday sharoitda olib boriladi? 
3.
Matoni pardozlashga tayyorlash jarayonida vujudga keladigan nuqsonlar? 
4.
Matoning sifati qanday tekshiriladi? 

Download 2,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   68




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish