|
Quritish.
Suvsizlantirilgan polotnoni quritish uzluksiz va uzlukli ishlovchi
quritish jihozlarida amalga oshiriladi. Quritish jarayonida polotnoni cho„zilishiga
yo„l qo„yilmaydi. Qaritish barabanlari yuzasini to„liq qoplash maqsadida aylana
ko„rinishdagi assortimentlar bir vaqtda ikkita parallel qilib jihozga joylashtiriladi.
Quritish asosan konvektiv usulda amalga oshiriladi (
48-rasm
).
159
48-rasm. Polotnoni konvektiv usulda quritish jihozi.
Jihoz konstruksiyasiga mos ravishda polotno yoyiq holda to„rli cheksiz lenta
ustida yoki teshikchali quritish barabanlari yuzasida (kontakt usul) quritiladi.
Velyur assortimentidagi assortimentlar sentrifugadan chiqgach uzlukli usulda
ishlovchi tampler jihozida quritiladi. Ko„p hollarda quritish jarayoni bilan
birgalikda en kengaytirish jarayoni ham amalga oshiriladi. Aralash tolali polotnoga
ishlov berishda quritish uchun quritish-en kengaytirish-stabillash jihozlari ham
qo„llaniladi (49-rasm). Quritish jihozitdan chiqgan polotno tekis qilib «kitob»
ko„rinishda aravaga taxlanadi.
49-rasm. Quritish-en kengaytirish-stabillash jihozi
Kalandrlash
. Bu jarayonda polotno bug„latiladi (qaynoq qizigan valdan
o„tadi), dazmollanadi va eni kengaytiriladi. Kalandrlash jarayonida polotnoga
kerakli bo„lgan yuzaviy zichlik beriladi, xalqa strukturasidagi qiyshayishlar
to„g„irlanadi. Kalandrlash jarayonida yuqori sifatga erishish uchun kalandrda
«kitobdan» «kitobga» prinsipida ishlash tavsiya etiladi. Kalandrlash jihozidan
160
eniga mos ravishda 1 yoki 2 polotno parallel o„tishi mumkin. Ishlov beriladigan
polotnoning yuza zichligiga mos ravishda jihoz 8-25 m/daq tezlikda ishlaydi.
Paxmoqlash
. Futer to„qimasida to„qilgan trikotaj polotnolari paxmoqlash
jarayonidan o„tkaziladi. Paxmoqlash jarayonida polotno yuzasidagi tolachalar
titilib, tukli qatlam hosil qilinadi (50-rasm). Bu qatlam hosil qilinganda polotno
yuzasidagi xalq strukturasi ko„rinmay qolib, polotnoning yuzasi chiroyli
ko„rinishga ega bo„ladi.
50 -rasm. Paxmoqlash jihozi.
Paxmoqlash jarayonidan paxta tolali, paxta tolasini boshqa tolalar bilan
aralashmasili, jun va yarim jun polotnolar o„tkaziladi. Yuzasi paxmoqlangan
polotno teskarisiga o„girilib (paxmoqlangan yuza ichkarisida bo„ladi), keyingi
jarayonlarga jo„natiladi. Paxmoqlash jarayonidan o„tishga mo„ljallangan
assortimentlar
kimyoviy
pardoz
berish
jarayonidan
oldin
teskarisiga
(paxmoqlanishi kerak bo„lgan yuza tashqarida bo„ladi) o„girilgan bo„ladi.
Tuk
kesish
.
Yuzasidakaltatolaliqatlamhosilqilish
–
velyurpolotnoolishuchuntukkesishjarayoniamalgaoshiriladi. Tuk kesishdan maqsad
tolalarga aniq bir uzunlik berishdir. Tuk kesish jarayoni kesish-pardozlash
jihozlarida (51-rasm) amalga oshiriladi.
161
51-rasm.
Tuk kesish
jihozi.
Trikotajpolotnolaridatukkesishjarayonidavujudgakeladiganbirqatorqiyinchili
klarbo„lib,
butrikotajnielastikligi,
uzunasibo„yichacho„zilishivaziylariniburalibketishibilanbog„liq.
Tuk
kesish
jarayoni polotnoga ishlov berish turiga ko„ra bir necha bor qaytarilishi mumkin.
Gul bosishga mo„ljallangan trikotaj agar uning yuzasi paxmoqlanmasa va velyur
bo„lmasa polotno pardozlashga tayyorlash va bo„yash jarayonlaridan so„ng tuk
kesish jarayonidan o„tkaziladi. Velyur polotnolar pardozlashga tayyorlash va
bo„yash jarayonlaridan odin va keyin - ikki martaba tuk kesish jarayonidan
o„tkaziladi. Tuk kesish jihoziga uzatiladigan polotno yuzasida g„ijimliklar,
buklanishlar bo„lishiga yo„l qo„yilmaydi. Jihozdan eni yaxshi tortilgan holda
o„tkaziladi. Jihoz 5-32 m/daq tezlikda ishlaydi. Tuk kesish jarayoniga kirishdan
oldin polotno havo ta‟sirida betartib holda quritiladi (
52-rasm
), bunda polotno
yuzasiga yopishib qolgan tukchalar ko„tarilib, tuk kesish sifatiga ijobiy ta‟sir etadi.
162
52-rasm. Tukli trikotaj polotnolarini kesish jarayonidan oldin quritish jihozi
- Tampler
Stabillash.
Stabillash jarayonidan tarkibida paxta va sintetik tolalar bo„lgan trikotaj
polotnolarida amalga oshiriladi. Stabillash jarayonidan so„ng polotno kam
kirishuvchan bo„lib yuzasi silliq yuzaga ega bo„ladi. Stabillashning asosiy
omillaridan biri poltnoni eni bo„yicha bir tekis qizishi, jarayon davomiyligi va
haroratini bir xil ushlab turish hisoblanadi. Stabillash jarayoni ko„p hollarda
quritish
jararyoni
bilan
birgalikda
olib
boriladi.
Stabillashuchunuzluksizishlaydiganjihozlarqo„llaniladi.
Yakuniypardozberish
.
MexanikusuldayakuniypardozberishjihozlaridatrikotajpolotnolarigaGOSTtalabibo„
yichaen,
yuzaviyzichlikberilib,
aylanako„rinishdagipolotnolarkitobko„rinishda,
yoyiqko„rinishdagipolotnolarrulonlargao„ralib, polietilenbilanqadoqlanadi.
Sifat nazorat
. Sifat nazorat jarayonidan 15 % xom polotno va 100 % tayyor
polotno o„tkaziladi. Xom mato standart bo„yicha enini to„g„ri kelishi, polotnoda
yirtiqlar, teshiklar mavjudligi, turli to„qimachilik nuqsonlarini bor-yo„qligi
aniqlanadi. Polotno yuzasiga turli yog„ va moylarni to„kilganligi tekshiriladi.
Tayyor polotnoning sifati tekshirilganda shu polotnoni GOST yoki TSH talablarga
javob berishi nazoratdan o„tkaziladi. Bunda tayyor polotno eni, yuza zichligi, rang
tekisligi, gullarni talabga javob berishi, polotno yuzasida turli dog„larni borligi,
paxmoqlangan va tolachalari chiqarilgan assortimentlarada hosil qilingan
qatlamning tekisligi nazorat qilinadi.
163
Nazorat savollari:
1.
Trikotajga kimyoviy ishlov berish jarayonlari qanday amalga oshiriladi?
2.
Trikotaj matolarni suvsizlantitsh jarayoni qanday uskunalarda amalga
oshiriladi
Do'stlaringiz bilan baham: |
