Тошкент тўҚимачилик ва енгил саноат институти ттеси ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш тармоқ маркази

8-расм. Бир барабанли (Rieter) қозиқли дастлабки тозалаш машиналари.
Тозалаш машиналарининг техник тавсифи
3-жадвал

№	Машина маркаси Тавсиф кўрсаткичлари	UNIclean B12 (Rieter)
	Ишлатиладиган толанинг узунлиги, мм гача	60
	Унумдорлиги, кг/соат	1200
	Ўрнатилган қувват, квт/соат	15,25/8,0^*
	Машина ўлчамлари, мм Эни Узунлиги	1600 2205

Асосий тозалаш машиналарида толаларнинг бир ишчи органдан иккинчисига шикастланмасдан ўтишини таъминлаш мақсадида гарнитураларнинг киялик бурчаги биринчисидан охиргисига қараб камайтирилган.

Асосий тозалагичларнинг ишлаши чимдиб титишга, яъни ишчи органларида қисилган (ушлаб турилган) тола тутамига игнали ёки арра тишли сирт билан таъсир кўрсатишга асосланган.

9-расм. Тозалаш органларининг гарнитуралари
Асосий тозалаш машиналарига UNIflex B60 (Rieter), модели мисол бўла олади. Мазкур тозалагичда игнали, арратишли органлар бирга қўлланилган бўлиб, тозалаш тизими қисқалиги билан ажралиб туради. Ушбу машина калта ва ўрта толали пахтани тозалашда самарали ишлатилмоқда. СLЕАNОМАТ системасидаги тозалагичларни маҳсулот билан таъминлашда таъминловчи аралаштирувчи, бункерли қурилма, титувчи тозаловчи ва аралаштирувчи машиналар ишлатилиши мумкин. Тозалагичда технологик жараён қуйидагича амалга ошади.
Транспортёр устига тўшалган тола бўлакчаларидан бир текис қалинликка эга бўлган қатлам босувчи валик ёрдамида ҳосил қилинади. Зичланган толали қатлам босувчи валик ва таъминловчи цилиндрлар ёрдамида биринчи қабул барабанига узатилади.
Унинг сирти игнали бўлиб, унда дастлабки тозалаш амалга ошади. Унинг сиртидан толалар соат стрелкаси бўйича айланувчи иккинчи тозаловчи қабул барабанига ўтади. Бу барабаннинг сирти арра тишли гарнитура билан қопланган. Учинчи барабандан чиқаётган тола бўлакчалари 80% гача алоҳида толаларга ажратилганлиги туфайли ҳаво оқими ёрдамида осонгина гарнитура тишларидан ажратиб олинади. Биринчи ва учинчи барабан остига, иккинчи барабаннинг устига урувчи пичоқ, йўналтирувчи паррак ва сўрувчи қурилмадан иборат тозаловчи мослама ўрнатилган. Ушбу мослама титилган ва майдаланган тола бўлакчаларидан нуқсонларнинг ажралишига хизмат қилади.

Аэродинамик тозалагичларнинг вазифаси толада қолган чанг ва калта толалардан тозалашдан иборат. Аэродинамик тозалагичларнинг ишлаш принципи икки хил бўлиб, уларнинг биринчиси металл парчалари ва бошқа оғир жисмларнинг инерция кучи тола инерциясидан фарқланишига, иккинчиси эса перфосиртларнинг икки томонида ҳаво босимининг фарқланишига асосланган. Аэродинамик тозалагичлар бункерли ёки қувурли кўринишда бўлиши мумкин.

Дунё мамлакатларининг тўқимачилик корхоналарида Секуромат, Сепорамат, Dustex, LT, LTB ва ASTA, SP-MF, SP-F каби аэродинамик тозалагичлар пахта толасини тозалашда самарали ишлатилмоқда.