Тошкент тўҚимачилик ва енгил саноат институти ттеси ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш тармоқ маркази

«RIETER» фирмасининг тозалаш машиналари, агрегатлари.

Титилган ва аралаштирилган толали маҳсулот тозалаш жараёнидан ўтказилади. Тозалаш икки босқичдан иборат:
- толалар ва нуқсонлар орасидаги боғламни бузиш;
- нуқсонларни толалардан ажратиш.
Пахта толасини тозалаш пайтида титиш ҳам содир бўлади. Натижада маҳсулот майдароқ бўлакчаларга бўлинади ва нуқсонлар очилиб қолганлиги туфайли улар тўлароқ ажратилади.
Титиш ва тозалаш жараёнлари кўпинча бир вақтда содир бўлаётгандай кузатилса-да, улар алоҳида-алоҳида жараёнлар сифатида амалга ошади. Бўлакча олдин титилади сўнгра тозаланади. Олдин тозаланиб кейин титилмайди. Айнан шунинг учун ҳам титиш ва тозалашни ажратиб алоҳида ўрганиш тавсия этилади.
Тозалаш жараёнининг мақсади - толали аралашма таркибидан юмшоқ ва қаттиқ нуқсонларни ажратиб, толаларни тарашга тайёрлашдан иборатдир.
Тозалаш жараёнининг моҳияти - тола бўлакчаларини зарбий таъсирлар натижасида янада майда бўлакчаларга ажратиб, нуқсон билан толанинг илашиш кучини камайтириш орқали нуқсонларнинг осон ажралишини таъминлашдан иборатдир.
Толали аралашмаларни тозалашда механик, аэродинамик ва электропневмомеханик усуллар самарали ишлатилмоқда.
Механик тозалаш усулида эркин ва қисилган ҳолатда ҳаракатланаётган титилган толалар ишчи органларнинг зарбий таъсирида янада майдароқ бўлакчаларга ажратилиб тозаланади.
Аэродинамик тозалаш усулида толаларнинг ҳаво оқими йўналишидаги ҳаракат траекториясини кескин ўзгартириш орқали улар таркибидаги нуқсонларнинг инерция кучлари таъсирида ажралиши амалга оширилади.
Электропневмомеханик тозалаш усулида ҳаракатдаги тола бўлакчалари кўндаланг кесимларида электр зарядларининг таъсири натижасида нуқсонларнинг ажралиши содир бўлади.


5-расм. Тозалаш органлари
Йигириш корхоналарида дастлабки тозалаш, асосий тозалаш, ва аэродинамик тозалаш машиналари ишлатилмоқда. Ушбу машиналар чимдиб - тозалаш, зарбий тозалаш ва аэродинамик тозалаш органлари ёки мосламалари билан жиҳозланган. Зарбий тозалаш пичоқлар, қозиқлар, ҳивичлар ва арра тишли дисклар билан жиҳозланган бир барабанли, икки барабанли ва олти барабанли тозалагичларда амалга оширилади.
Зарбий тозалаш машиналарининг ишчи органлари дисклардан иборат бўлиб, уларга пичоқлар маҳкамланади. Пичоқларнинг профили тўғри тўртбурчакли, шаклдор ҳамда бир ёки икки тамонлама ўйиқли бўлиши мумкин. Бундай ишчи органлар пичоқли барабан деб аталади, улар горизонтал титгич, қия тозалагич каби машиналарда ўрнатилади.

а) б)