Toshkent tibbiyot akademiyasi uash pediatriya kafedrasi r. B. Qodirova, F. M. Xodjieva, F. D. ShAdmanova mavzu: sariqlik sindromi pedagogik taqriz

II. KEYS

Mavzu: YO’TAL SINDROMI

Muammo: O’TKIR OBSTRUKTIV VA RESIDIVLOVChI (KAYTALOVChI) BRONXIT

Pedagogik taqriz

O’quv fani : pediatriya

Ta'lim darajasi: evristik usulda

Kurs: 7 ta davolash va tibbiy-pedagogik fakultetlar.

Keysning MAQSADi: o’tkir obstruktiv va resividlovchi bronxit bo’yicha tashxis qo’yilganda mahorat va

ko’nikmani ishga solish, olgan bilimni chuqurlashtirish va kengaytirish, shuningdek, davolashda UASh

vaziyatidan kelib chiqib ish ko’rish

Rejalashtirilgan ta'lim natijalari :talabalar keys bilan ishlash jarayonida yangi ko’nikmalarga ega

bo’lishadi:

- tahlil va baho jarayoni

- amaliyotda tahlil qo’yishda to’g’ri algoritmik usulni tanlash

- asos qilib olingan taktik usulni residivir bronxit (nafas yo’llarining yallig’lanishi) va o’tkir

obstruktiv bronxitni dori vositalari yordamida davolash

-mantiqiy tafakkurni rivojlantirish

-yangi tug’ilgan chaqaloqlarning ana shunday holatida onalarga to’g’ri parvarishlash maslahatini berish

Keysning muvaffaqiyatli yechimi uchun talaba bilimini tasniflashga ega bo’lishi, kinkintoylardagi

residivir bronxit, o’tkir obstruktiv bronxit xastaligi alomati kelib chiqishini o’rganish

Ushbu keys sun'iy holatni vujudga kelishini ifodalaydi. Bunda asosiy ob'ekt kichkintoy sanaladi.

Keys ma'lumot manbai:

1.N.P.Shabalov "Bolalar kasalligi" 1, 2 tomi, Moskva, 2004 y.

2. "Poliklinik pediatriya", A.S.Kalmikovning ta?ririyati ostida M, GEOTAR-Media, 2009 y.

3. A.A.Baranov va tahririyati ostida "Bolalar propedevtik kasalligi"

M, "Tibbiyot",2005 y.

4. A.A.Baranov va taxririyati ostida "Bolalar kasalliklari ", M.,2009 y.

5. www. medlit.ru

6.www.consilium.ru.

Keys tafsivi : Mazkur keys syujetga oid xonalarga mo’ljallangan. U savol-javobga oid faktlarning

hammasini o’z ichiga oladi. Keys ko’rgazmali muammolarni hal qilib, tahlil va baholashni o’rgatadi.

Keys bosma qog’oz shaklida chiqariladi, undan pediatriya va neonatologiya xodimlari foydalanishadi.

Vaziyat ¹ 1

1. 5 oylik go’dak. Bir yarim oyligidan sun'iy yo’l bilan boqiladi. Uni og’irlik vazni ham me'yordan ko’p

edi. Kasallik unda og’ir boshlanib, tana harorati 38 C gacha ko’tarildi. Keyingi kundan ahvoli tezda

yomonlashdi: yo’talning o’qtin-o’qtin tutishi kuzatildi, nafas olishi qiyinlashib xushtakka o’xshardi.

Oilaviy anamnez: onasida - dori va oziq-ovqatdan allergiya, otasi tabiatan sog’lom.

Tekshirilganda holati mushkul edi. Ko’krak qismining og’irligi, burun solinchagining shishi, perioral

sianoz. MB 60 min. Perkutor: o’pkada qutisimon nozik o’pka tovushi. Auskultativ: nafas olishda va

nafas chiqarish boshlanishida mayda pufakchali va krepitirlovchi xirillashlar. Yurak chegaralari: o’ng

tomoni - to’sh suyagidan 0,5 smga, chapi - chap o’rta o’mrov chizi?idan 0,5 sm ichiga. Yurak tonusi birmuncha

eshitilar-eshitilmas. ChSS 140 u/min. Tana harorati 38,6 C. qorni birmuncha shishgan, barmoq bilan

paypaslaganda og’riqsiz. Jigari +2sm. Najasi 2 marta, bo’tqasimon, sariq, patologik aralashmalar

mavjud emas.

qon umum. tahlili: Hb - 118 g/l,Er - 4,3x10/l, Leyk - 6,2x10/l, p/ya -1%, s/ya -30%, e -3%, l -58%, m -8%, SOE -15 mm/s.

Ko’krak qafasining rentgenografiyasi: o’pka maydonida yaqqol tiniqlik, ayniqsa, periferiyada,

diafragma quyi holatida.

1.qayta tashxis qo’yish

2.Differnsial tashxisot

3.Davolash taktikasi.

Vaziyat ¹ 2

Bolakay 4 yoshda. Uzoq muddat O’RVI boshidan o’tkazganidan keyin shifokorga ota-onasi murojaat

qilgan. Kasallik tana harorati bilan boshlanib, bosh og’rig’ii, burundan ajralma, quruq yo’tal, bir

necha kundan keyin nam bo’lib holgan. Yo’tal ertalab zo’riqqan. Ba'zida yo’tal natijasida qayd qilish

holatlari bo’lgan. Davolash alomatlari yengillik bermagan.

Bolaning ahvoli tekshirib ko’rilganda o’rtacha og’ir. Teri qatlamlarida rangparlik, ko’z yoshi oqishi, rinoreya. Yo’tali nam. Tana harorati 37,2 C. o’pkada qutisimon nozik o’pka tovushi.Askultativ:

nafas chiqarish cho’ziluvchan fonida - yoyilgan quruq xirillashlar, nafas olishda - o’rta pufakchali nam

xirillashlar. NOS (nafas olish soni) - 28/min. Yurak chegaralari: o’ngi - to’sh suyagining o’ng qirrasida

shovqinlar yo’q. ChSS 110 min. qorni yumshoq, og’riqsiz. Jigar +1,5 sm.

qon umum. tahlili: HB- 120 g/l, Er -5,1x10/l, Leyk -4,9x10/l, p/ya -2%, s/ya -48%, e -3%, l -38%, m -9%, SOE -6 mm/s

Ko’krak qafasining rentgenografiyasi: tomirlar va peribronxialga oid buzilishlar hisobiga,

o’pka shaklining kuchayishi, ayniqsa o’pka tomirida.

1.qayta tashxis qo’yish

2.Differensial tashxisot

3.Davolash taktikasi.

O’QUV-METODIK MATERIAL

Bronxitlar - bolalarda 2 katta guruhga ajratiladi: birlamchi va ikkilamchi. Birlamchi guruh

dagilarga faqat patologik omil bronx yo’llariga ta'sir qiladi. Ikkilamchi bronxit repirator

yo’llaridagi bronx kasalliklari va ularning asoratlari bilan bog’liq. Kasallikning klinik kechishi

kuyidagicha:

o’tkir bronxit - Ko’pincha O’RVIdan so’ng kelib chiqadi, bronxial obstruksiya belgisiz kechadi.

Kichkintoylar qayotining birinchi yarim yilligi xlamidiya bilan bog’liq. Maktabgacha va maktab

yoshidagi bolalarda - bronxit mikoplazma infeksiyasi, uning farqi: nam xirillashlarning

asimmetriyasi, yuqori nafas yo’llarida kam kataral belgilari, ajralmasiz qovoq kon'yunktiva

qizarishi. O’smirlarda bronxit qo’zg’atuvchisi Chlamidia pneumoniae ,ba'zida kechki astma debyuti.

O’tkir obstruktiv bronxit, bronxiolit - bronxial obstruksiya sindromi bilan kechadi. Bronxiolitga

xarakterli mayda pufakchali xirillashlar va nafas yetishmovchilik, obstruktiv bronxitga -

xushtaksimon xirillashlar. Kasallikning og’ir o’tishi obstruksiya darajasiga bog’liq.

O’tkir obliterirli bronxiolit - adenovirusli yoki immunopatologik kasallik bronxiol va

arteriolalar obliterasiyasi surunkali bronxiolit rivojlanishiga olib keladi. Bu xastalikda

nafas yetishmovchiligi kuchayib o’ta og’ir kechadi, o’tkir davri tugagach, shikastlangan joylarda

xirillashlar yo’qolmaydi, keyinchalik O’RVIda yana kuchayadi

Residivlovchi obstruktiv bronxit- O’RVI fonida qaytalanadigan obstruktiv bronxit. Uning

bronxial astmadan farqi obstruktiv epizodlar xurujsimon bo’lmaydi va noinfeksion allergenlar

ta'sirida namoyon bo’lmaydi. Ba'zan xastalikning qaytalanishi surunkali oziq-ovqat aspirasiyasiga

bog’liq. Odatda bunday kichkintoylardagi residivlovchi obstruktiv bronxit bronxial astmaning

boshlanishi bo’ladi. Astmatik bronxitlar tashxisi qo’yilgan bolalar 3 yoshgacha yoki 4 yoshdan keyin

ruyxatda turadilar.

II. TALABALAR METODIK QO’LLANMASI

Muammo: o’tkir obstruktiv va residivlovchi bronxitga tashxis qo’yilganda UASh taktikasini ishga

solish.

Amaliyot jarayonida tahlil va haror ustida mustaqil ish olib borish yo’riqnomasi.

№	Ish bosqichi	Maslahat va tavsiyalar
1.	Keys bilan tanishib chiqish	Avval keys bilan tanishing. O’qib chiqqach, darrov holatni tahlil qilishga kirishmang.
2.	Berilgan holat bilan tanishish	Yana bir bor ma'lumotni o’qib chiqing. Siz uchun muhim bo’lgan satrni ajrating. holat ta'rifini o’rganib, omillarni sanang. Undagi bosh muammoni va ikkinchi darajalisini aniqlangva asosiysini ajrating.
3.	Namoyon bo’lishi, shakli va muammo yechimini va uni asoslab berish	Muammo: o’tkir obstruktiv bronxitgi klinik belgilari, boshqa bronxitlar bilan qiyoslash va UASh taktikasini aniqlash
4.	Tahlil va tashxis jarayoni	Tahlil holatida savollarga javob bering: - O’RVI belgilarining boshlanishi - o’tkir obstruktiv bronxitning kelib chiqish sabablari - bronxitlar klassifikasiyasi - yo’tal tafsiloti - bronxitlarning klinik ko’rinishi - residivir bronxitda UASh taktikasi qanday yo’l tutadi
5.	Muammoni yechishda asoslab berish usullarini tanlash	holatdan kelib chiqib, muammoni echishda asoslab berish usullarini sanab o’tish
6.	Muammoli vaziyatni o’rganib chiqishda chora ko’rish tadbirlarini amalga oshirish	Yuqorida bayon etilgan simptomni bartaf etish muammolarini asoslab bering. Lozim bo’lgan vaqtda grafik organayzerlarni ishga solish

Amaliyot vaziyatida guruh ishini tahlil va yechim yo’riqnomasi

Ish bosqichlari	Tavsiya va maslahatlar
Berilgan vaziyat va muammoni ma'qullash	Vaziyat va muammo haqida guruh a'zolarining turli tushunchalarini asoslash va ma'qullash
Eng muhim g’oya muammosini yechishda tavsiya etilgan usul va vositalarini tahlil qilish va baholash	Tavsiya etilgan usul va vositalarni asoslab va baholab bering. Eng muhim g’oyali muammoni yechishda o’z fikringizga tayaning
Muammoni yechishda va o’zaro ma'qullashda amalga oshirish chora-tadbirlari	Muammoni yechishda va o’zaro ma'qullashda amalga oshirish chora-tadbirlar usullarini ishlab chiqaring. -o’tkir obstruktiv bronxit va resividir bronxit kelib chiqishini ravshan va aniq ko’rsating -UASh taktikasini asoslang
Tadbirga tayyorgarlik	Guruh__Muammoni_yechish_alternative_variantlari'>Guruh nomidan natija ishlarini og’zaki rasmiylashtiring va guruh ishini natijalarini kim olib borishini hal qiling: lider yoki qatnashadigan barcha guruh a'zolariaro vazifalarni bo’lib olish, qo’yilgan masalalarni hisobga olish. Tafsilotlarni chuqurlashtirib yubormang

Muammoli vaziyatni yechish va tahlil varaqasi

Keys bilan ishlash bosqichi	Ish mazmuni bosqichi
Berilgan vaziyatda keys bilan tanishish	Berilgan aniq vaziyatlarni ko’rib chiqish va mavjud ma'lumotlarni aniqlash
Vaziyat tahlili	Vaziyat tahlilida quyidagi savollarga javob bering: 1-O’RVI belgilarining boshlanishi 2-bronxitlar klassifikasiyasi 3- bronxitlarning klinik ko’rinishi 4- Yo’tal ifodasi 5-o’tkir obstruktiv bronxitning kelib chiqish omillari 6- klinik tashxis simptomlari 7- laboratoriya ma'lumotlari 8- residivir bronxitda UASh taktikasi
Muammolarni asoslash	Muhim va tarkibli muammolarni asoslash
Alternativ muammolarni yechish yo’llari	Vaziyatli masalalarni mumkin bo’lgan alternativ echimlarini ifoda etish
Muammo yechimini o’rganib chiqish va asoslash	Aniq yechimini detal ishlab chiqarish va asoslab berish..

Keys individual ishni baholash jadvali

Ishtirokchilar	Baholash kriteriya va ko’rsatkichlari
	Joriy vaziyat tahlili max 1,0	Muammoni asoslash max 0,5	Muammoni yechishda asoslab berish usullarini tanlash max 0,5	Aniq yechimini detal ishlab chiqarish va asoslab berish max 0,5J	Umumiy ball (max 2,5)
1.
2.
№

2,0-2,5 ball - "a'lo"

1,5-2,0 ball - "yaxshi"

1,0-1,5 ball - "qoniqarli"

1,0 balldan kam - "qoniqarsiz"

1. har qaysi guruh 2 balldan oladi. U istasa shu ballarni bitta variantga berishi yoki ikkiga

bo’lishi mumkin (1:1 ; 0,5:1,5 va h.k.), o’zining variant bahosini qo’shmagan holda.

2. har bir variant yechimidan olingan ballar ?o’shib boriladi. Eng ko’p ball to’plagan yechim qolib hisoblanadi. Bahs-munozara vaziyatlarda ovoz berish orqali aniqlanadi.

Muammoning guruhiy variantlar yechimini baholash jadvali,

Guruh	Muammoni yechish alternative variantlari
	1	2	3	№
1.
2.
3.
4.
№
Jami :

Tadbirda berilgan yechimni baholash

Guruh	Tadbir to’laligi va ravshanligi (1-20)	Tadbirda aniq vakillar (1-20)	Guruh azolarining ommoviyligi va faolligi (1-20)	Berilgan yechim orginalligi (1-20)	Meyoriy qonun chiqarishni ma’qullash (1-20)	To’plangan ballar umumiy yig’indisi (max 100)
1
2
№

III. O’QITUVChI-KEYSOLOGLAR VARIANT YeChIMI

Vaziyat ¹ 1

1.Yuqorida ta'kidlab o’tilgan belgilar bolani o’tkir obstruktiv bronxitga chalinganligini

isbotlaydi.

O’tkir obstruktiv bronxit, bronxiolit - bronxial obstruksiya sindromi bilan kechadi. Bronxiolitga

xarakterli mayda pufakchali xirillashlar va nafas yetishmovchilik, obstruktiv bronxitga -

xushtaksimon xirillashlar. Kasallikning og’ir o’tishi obstruksiya darajasiga bog’liq.

2. Differensial tashxisot

Alomati	Obstruktiv bronxit	Stenozlovchi loringit	Aspiratsiya sindromi	Tug’ma stridor
Boshlanishi	O’tkir	O’tkir	Asta-sekin	Asta-sekin
Yo’tal tarifi	Ekspirator	Inspirator	Ekspirator	Inspirator
Gavda holatining nafas olish o’zgarishiga bog’liqligi	O’zgarmaydi	O’zgarmaydi	O’zgarmaydi	Vertikal holatda yahshilanadi
Yutishning buzilishi	Yo’q	Yo’q		Qiyinchilik bilan
Tashhis kriteriysi		LOR vrach ko’rigi		LOR vrach ko’rigi

3.Davolash

1. Gipertermiya vaqtida 2-3 kun davomida va keyin yotoq rejimida bo’lishi kerak. Parxez. Obilnoe

pite

2.Chalg’ituvchi terapiya.

3.Lozim bo’lgan vaqtda- eufillin 5-6 mg/kg

4.Adrenomimetik- Alupent tab- 20 mg/kg sutkasiga

5.Antibiotikoterapiya (ultrasef )

6.Lacto G 1 kap x 2 marta.

Vaziyat ¹2

1. Yuqorida ta'kidlab o’tilgan belgilar bolani residivlovchi obstruktiv bronxitga chalinganligini

isbotlaydi.

Residivlovchi obstruktiv bronxit- obstruktiv bronxiti, O’RVI o’xshab takrorlanib, bronxial

astmadan farqi obstruktiv epizodlar xurujsimon bo’lmaydi va infeksiyasiz allergenlar

rivojlanmaydi. Gohida jarayonlar qaytalanishi surunkali ovqat aspirasiyasiga bog’liq. Odatda

bunday kichkintoylardagi residivir obstruktiv bronxit bronxial astmaning boshlanishi bo’ladi.

Astmatik bronxitlar tashxisi qo’yilgan bolalar 3 yoshgacha yoki 4 yoshdan keyin ruyxatda turadilar.

2. Differensial tashxisot

Alomati	Obstruktiv bronxit	Stenozlovchi loringit	Aspiratsiya sindromi	Tug’ma stridor
Boshlanishi	O’tkir	O’tkir	Asta-sekin	Asta-sekin
Yo’tal tarifi	Ekspirator	Inspirator	Ekspirator	Inspirator
Gavda holatining nafas olish o’zgarishiga bog’liqligi	O’zgarmaydi	O’zgarmaydi	O’zgarmaydi	Vertikal holatda yahshilanadi
Yutishning buzilishi	Yo’q	Yo’q		Qiyinchilik bilan
Tashhis kriteriysi		LOR vrach ko’rigi		LOR vrach ko’rigi