Toshkent tibbiyot akademiyasi uash pediatriya kafedrasi r. B. Qodirova, F. M. Xodjieva, F. D. ShAdmanova mavzu: sariqlik sindromi pedagogik taqriz

TOShKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI

UASH PEDIATRIYA KAFEDRASI

R.B.QODIROVA, F.M.XODJIEVA, F.D.ShADMANOVA

Mavzu: SARIQLIK SINDROMI

Pedagogik taqriz

O’quv fani : pediatriya

Ta'lim darajasi: evristik usulda

Kurs: 7 ta davolash va tibbiy-pedagogik fakultetlar.

Keysning maqsadi: tashxis qo’yilganda maxorat va ko’nikmani ishga solish, differensirovka va yangi

chaqaloqni sariq kasalligida, asfiksiya hamda kindikni. UASh usulni tanlash

Rejalashtirilgan ta'lim natijalari :talabalar keys bilan ishlash jarayonida yangi ko’nikmalarga ega

bo’lishadi:

- tahlil va baxo jarayoni

- amaliyotda tashxis qo’yishda to’g’ri algoritmik usulni tanlash

- asos qilib olingan taktik usulni (sariq kasalligi, asfiksiya va kindik kasallanishi) qo’llash

-mantiqiy tafakkurni rivojlantirish

-yangi tug’ilgan chaqaloqlarning ana shunday holatida onalarga to’g’ri parvarishlash maslahatini berish

Keysning muvaffaqiyatli qarori uchun talaba bilimini tasniflashga ega bo’lishi, chaqaloqlardagi

sariqlik , asfiksiya va kindik xastaligi alomati kelib chiqishini o’rganish

Ushbu keys sun'iy holatni vujudga kelishini ifodalaydi. Bunda asosiy ob'ekt yangi tug’ilgan chaq

aloq sanaladi.

Keys ma'lumot manbaalari:

1.N.P.Shabalov "Neonatologiya" 1, 2 tomi , Moskva, 2004 y.

2. T.L.Gomellar, M.D.Kanniga "Neonatologiya" tahririyati ostida, Moskva, Tibbiyot, 1998 yil.

3. "Poliklinik pediatriya", A.S.Kalmikovaning tahririyati ostida M, GEOTAR-Media, 2009 y.

4.Sog’lom va bemor go’daklarni parvarishlashdagi asosiy qo’llanma O’zR SS V 226 buyrug’i, 20.07.2009 y.

tasdiqlangan, Toshkent, 2009 y, 159 bet.

5.www. medlit.ru

6.www.consilium.ru.

Keys tafsivi : Mazkur keys syujetga oid xonalarga mo’ljallangan. U savol-javobga oid faktlarning

hammasini o’z ichiga oladi. Keys ko’rgazmali muammolarni hal qilib, tahlil va baholashni o’rgatadi.

Keys bosma qoo’oz shaklida chiqariladi, undan pediatriya va neonatologiya xodimlari foydalanishadi.

Matnlar oynasi

I.KEYS

(talabalar uchun)

Sariq kasallik alomati

Kirish

Fiziologik sariq kasallik mexanizmi - homilaning o’rtacha eritrositlarining yashash davomiyligi

90 kunni tashkil etadi. eritrositlarning yashash muddati qisqarish hisobiga Tana vaznini 1 kg.ga

bilirubin ko’proq hosil bo’ladi, bundan tashqari samarasiz eritropoez va eritrositar tashqarisida

gem manbai yaqqol ko’rinadi. homilaning jigarida biluribin bog’lanmaydi, U yo’ldoshda yig’ilib,

onaning qon oqimiga o’tadi. Keyinchalik bog’langan bilirubin onaning jigarida paydo bo’ladi.

Chaqaloq tug’ilganidan keyin bog’lanmagan bilirubin bog’lanish jarayonida qatnashadigan jigar

fermentlari homiladorlik gormonlari tormozlanish ta'sirida kuzatiladi, shuning uchun bog’lanmagan B go’dak qon oqimida to’planadi.

Kon'yugasiya boshlanishi chaqaloqning gestasion yoshiga bog’liq emas, lekin chala tug’ilganlarda

kon'yugasiya tempi quyi.

Birinchi kun - U qon oqimida ushlanib turadi.

Ikkinchi kunidan - bilirubinofil to’qimalarga chiqqanidan so’ng, terida sariqlik paydo bo’ladi (36

soat ichida)

Uchinchi kunidan - homiladorlik gormonlari tormozlanish ta'siri yo’qoladi, B maksimal darajaga

chiqadi, B kon'yugasiyasi boshlanadi va bog’lanmagan B asta-sekin susayadi

Kon'yugasiya jarayonida chaqaloqlarda ko’pincha BMG paydo bo’ladi -chidamsiz birikma ichak oraliq

ida gidrolizga uchraydi.

Chaqaloqlarning ichak oraliqida bog’langan B sterkobilinogen-sterkobilin oraliqta tiklanmaydi va

oson parchalanadi. (bog’lanmagan B va GUK) Ichak shilliq qavatlari orqali qonga so’riladi va jigarga

tushadi. Buning oqibatida ichak-jigar sirkulyasiya jarayoni qiyinlashadi. Ichak motorikasi sustligi

oqibatida va ichak florasi mavjud bo’lmaganda bilirubin sirkulyasiyasi oshadi. qon zardobidagi

bog’langan B miqdori oshishi

Umumiy bilirubin 12 mg%dan kam

Bog’lanmagan bilirubin 15 mg % umumiy miqdorida

Uchinchi sutkada yoki undan keyin paydo bo’ladi

¡ninchi sutkaga borib yo’qoladi, shuning uchun fiziologik sariqlik davolanmaydi.

Demak, shuni ta'kidlash kerakki, QVP va ShVP sharoitida sariqlik sindromining normal va

patologik holatlarda kelib chiqish sabablarini bilish yoki o’rganishda o’z vaqtida tezkor yordam

ko’rsatish va lozim bo’lganda stasionarda davolansa bo’ladi.

Keysning MAQSADI - talabalarga sariqlik sindromi bilan chaqaloqlarning onalari murojaat

etganda, shu vaziyatda tahlil qilish qobiliyatini ishga solish. Taktik yo’li, tashxislash, rasional yordam,

tanlash, birlamchi zvenoning qobiliyati va ko’nikmalariga bog’liq.

Berilgan keysning yechimi talabalarga quyidagi o’quv natijalarini erishishda:

- sariqlik sindromi bilan chaqaloqlarning onalari murojaat etganda, shu vaziyatda tahlil qilish

qobiliyatini rivojlantirish.

- tashxis qo’yishda to’g’ri algoritm tanlash qobiliyatini oraliqta ishlash.

- kerakli tashxisni qo’yish va yordam berishda ko’nikmalarga ega bo’lish.

- berilgan vaziyatda mustaqil qarorga kelish (lozim bo’lganda davolash yoki stasionarga yuborish)

ko’nikmalarga ega bo’lish.

¹ 1 holat qizaloq O, 4 kunlik, 1 homiladorlik, homiladorlikning 1yarmi toksikoz bilan o’tgan. Tug’

ilganida tana vazni 3100 g, tana uzunligi-51 sm. Apgar shkala bo’yicha baholash (AShB) 8-9 ball. Bir

zumda chinqirgan, tug’ilgach 2 soatdan keyin ko’krakka qo’yilganda yaxshi emgan. Uchinchi sutkaga borib, terisida sariqlik alomati (ikterik rang) paydo bo’lgan.

Ahvoli qoniqarli, yaxshi emadi, chinqirig’i baland . Teri qatlami toza, o’rtacha ikterik, kindik

yarasi toza. ¡pka nafasi pueril holatida, yurak tonusi tiniq. qorni yumshoq, jigari + 1 sm, talog’i

paypaslanmaydi, najasi sariq rangda. Fiziologik reflekslari mavjud, mushak tonuslari qoniqarli.

Onaning qon guruhi A(II) Rh +

Bolaning qon guruhi O(I) Rh +

Biokimyo qon tahlili: bilirubin: to’g’ri emas-140 mkmol/l, to’g’risi- yo’q, ALT-25 mmol/l, AST- 18

mmol/l

Savollarva vazifalar:

1. Differensial tashxis o’tkazing

2. qo’yilgan tashxisni asoslab bering

3. UASh taktikasi

II. TALABALAR METODIK QO’LLANMASI

Muammo: Klinik-laborator sariqlik sindromi kelib chiqish muddatini tekshirish va UASh taktikasida

aniqlash.

Amaliyot jarayonida tahlil va qaror ustida mustaqil ish olib borish yo’riqnomasi.

№	Ish bosqichi	Maslaxat va tavsiyalar
1.	Keys bilan tanishib chiqish	Avval keys bilan tanishing. O’qib chiqqach, darrov holatni tahlil qilishga kirishmang.
2.	Berilgan holat bilan tanishish	Yana bir bor ma'lumotni o’qib chiqing. Siz uchun muhim bo’lgan satrni ajrating. holat ta'rifini o’rganib, omillarni sanang. Undagi bosh muammoni va ikkinchi darajalisini aniqlangva asosiysini ajrating.
3.	Namoyon bo’lishi, shakli va muammo yechimini va uni asoslab berish	Muammo: sariqlik sababini aniqlash, GBN kiyosiy tashxisot va UASh taktikasini aniqlash
4.	Tahlil va tashxis jarayoni	Tahlil holatida savollarga javob bering: - giperbilirubinemiya kelib chiqish sabablarini sog’lom va chala tug’ilganlarda aniqlash - tranzitorli giperbilirubinemiya sog’lom va chala tug’ilganlarda bilirubinni qaysi fraksiyasi hisobiga kuzatiladi -sariqlikning qanday turini bilasiz - GBNda Ona va bola tomonidan sariqlikning kelib chiqish omillari - GBN klinik holati -Fiziologik va bosh?a sariqlikning kelib chiqish va yo’qolish muddatlari -Fiziologik sariqlikda UASh taktikasi
5.	Muammoni yechishda asoslab berish usullarini tanlash	holatdan kelib chiqib, muammoni echishda asoslab berish usullarini sanab o’tish
6.	Muammoli vaziyatni o’rganib chiqishda chora ko’rish tadbirlarini amalga oshirish	6. Yuqorida bayon etilgan simptomni bartaf etish muammolarini asoslab bering. Lozim bo’lgan vaqtda grafik organayzerlarni ish soling

Amaliyot vaziyatida guruh ishini tahlil va qaror chiqarish yo’riqnomasi

Ish bosqichi	Tavsiya va maslahatlar
Berilgan vaziyat va muammoni ma'qullash	Vaziyat va muammo haqida guruh a'zolarining turli tushunchalarini asoslash va ma'qullash
Eng muhim g’oya muammosini yechishda tavsiya etilgan usul va vositalarini tahlil qilish va baholash	Tavsiya etilgan usul va vositalarni asoslab va baholab bering. Eng muhim g’oyali muammoni yechishda o’z fikringizga tayaning
Muammoni yechishda va o’zaro ma'qullashda amalga oshirish chora-tadbirlari	Muammoni yechishda va o’zaro ma'qullashda amalga oshirish chora-tadbirlar usullarini ishlab chiqaring. -Yangi tug’ilgan chaqaloqlarda sariqlik kelib chiqishini ravshan va aniq ko’rsating -UASh taktikasini asoslang
Tadbirga tayyorgarlik	Guruh nomidan natija ishlarini og’zaki rasmiylashtiring va guruh ishini natijalarini kim olib borishini hal qiling: lider yoki qatnashadigan barcha guruh a'zolariaro vazifalarni bo’lib olish, qo’yilgan masalalarni hisobga olish. Tafsilotlarni chuqurlashtirib yubormang

Muammoli vaziyatni yechish va tahlil varaqasi

Keys bilan ishlash bosqichi	Ish mazmuni bosqichi
Berilgan vaziyatda keys bilan tanishish	Berilgan aniq vaziyatlarni ko’rib chiqish va mavjud ma'lumotlarni aniqlash
Vaziyat tahlili	Vaziyat tahlilida quyidagi savollarga javob bering: 1- sog’lom va chala tug’ilganlarda giperbilirubinemiyaning kelib chiqish sabablari 2- tranzitorli giperbilirubinemiya sog’lom va chala tug’ilganlarda bilirubinni qaysi fraksiyasi hisobiga kuzatiladi 3-sariqlikning qanday turini bilasiz 4- GBNda Ona va bola tomonidan sariqlikning kelib chiqish omillari 5- GBN klinik holati 6-Fiziologik va boshqa sariqlikning kelib chiqish va yo’qolish muddatlari 7-Fiziologik sariqlikda UASh taktikasi
Muammolarni asoslash	Muhim va tarkibli muammolarni asoslash
Alternativ muammolarni yechish yo’llari	Vaziyatli masalalarni mumkin bo’lgan alternativ echimlarini ifoda etish
Muammo yechimini o’rganib chiqish va asoslash	Aniq yechimini detal ishlab chiqarish va asoslab berish.

Keys individual ishni baholash jadvali

Ishtirokchilar	Baholash kriteriya va ko’rsatkichlari
	Joriy vaziyat tahlili max 1,0	Muammoni asoslash max 0,5	Muammoni yechishda asoslab berish usullarini tanlash max 0,5	Aniq yechimini detal ishlab chiqarish va asoslab berish max 0,5J	Umumiy ball (max 2,5)
1.
2.
№

2,0-2,5 ball - "a'lo"

1,5-2,0 ball - "yaxshi"

1,0-1,5 ball - "qoniqarli"

1,0 balldan kam - "qoniqarsiz"

1. har qaysi guruh 2 balldan oladi. U istasa shu ballarni bitta variantga berishi yoki ikkiga

bo’lishi mumkin (1:1 ; 0,5:1,5 va ?.k.), o’zining variant bahosini qo’shmagan holda.

2. Har bir variant yechimidan olingan ballar qo’shib boriladi. Eng ko’p ball to’plagan yechim

G’olib hisoblanadi. Bahs-munozara vaziyatlarda ovoz berish orqali aniqlanadi.

Muammoning guruhiy variantlar yechimini baholash jadvali,

ball

Guruh	Guruh Muammoni yechish alternativ variantlari
	1	2	3	№
1.
2.
3.
4.
№
Ja'mi

Tadbirda berilgan yechimni baholash

Guruh	Tadbir to’laligi va ravshanligi (1-20)	Tadbirda aniq vakillar (1-20)	Guruh a'zolarining ommaviyligi va faolligi (1-20)	Berilgan yechim orginalligi (1-20)	Me'yoriy qonun chiqarishni ma'qullash (1-20)	To’plangan ballar umumiy yig’indisi (max 100)
1
2
№

III. O’QITUVChI-KEYSOLOGLAR VARIANT YeChIMI

( Qo’shimcha ma'lumotlar)

SARIQLIK - qondagi bilirubin miqdorining oshishini vizual kelib chiqishi.

Inson organizmida bilirubin: 75-85% tashkil etib, gemoglobindan paydo bo’ladi, 15-25% esa

katabolizm va boshqa natijalarga ko’ra vujudga keladi

Gemodagi mavjud birikma : mioglobin, sitoxromlar, jigardagi erkin gemlar, ilikda samarasiz

eritropoez.

Tranzitorli sariqlik yoki giperbilirubinemiya, fiziologik sariqlik

o Deyarli barcha chaqaloqlarda sariqlik rivojlanadi, lekin teridagi sariqlik faqat 60-70% (

me'yoriy- 103-171mkmol/l) bo’lishi kerak.

o Bilirubin miqdorining ko’payishi nokon'yugirlik fraksiyasi hisobiga, ya'ni bog’langan

bilirubinda.

o Teridagi sariqlik chaqaloqlarda qayotining 2-3 kunidan paydo bo’ladi, sog’lom bolalarda

bog’langan bilirubin konsentrasiyasi 51-60 mkmol/l,tashkil qilsa, chala tug’ilganlarda - 85-103

mkmol/l.

o Mag’iz sariqligi chala tug’ilganlarda giperbilirubinemiya hisobiga 171 mkmol/l.ga ya?in

bo’ladi.

o Patogenez sariqlik quyidagi omillarga :

o 1. Bilirubinning yu?ori miqdordaligi (137-171 mkmol/kg/sut) tufayli:

o a)eritrositlar yashash davomiyligining qisqaligiga ularning fetal gemoglobindan ortiq

ligi

o b)samarasiz eritropoez ifodasi

o v) eritrositar bo’lmagan gem manbai (mioglobin, jigar sitoxrom va boshqalar) katabolik

fazalarda oshirilgan bilirubina almashinuvi

o 2.Jigar faoliyatining sustligi natijasida:

o a) Bog’langan quyi bilirubinni gepatositlar o’rab olishi

o b) bilirubinni glyukuronirlashishga sust faol harakat qilishiga asosiy sabab

glyukuroniltransferazalar va uridindifosfoglyukozo-degidrogenazalar ona gormonlari

ta'sirida siqiladi

o v) ekskresiya yo’li orqali bilirubinni gepatositdan ajratish

o 3. Bog’langan bilirubinni ichakdan qonga o’tishni cheklash:

o a) ichak devorlarida beta-glyukuronidazlar o’ta faolligi

o b) Tomir orqali ichakka tushuvchi qonning bir qismi jigardan o’tmasdan vena yo’li orqali ?

uyi venaga tushadi, shuning natijasida bilirubinni gepatoenterogenli sirkulyasiyasi buziladi

o v) ichak sterilligi va sust safro pigmentlari reduksiyasi

o Patologik sariqlikning belgilari quyidagicha:

o - tug’ilganida birinchi sutkasida yoki hayotining ikkinchi haftasiga borib paydo bo’ladi.

o -gemoliz belgilariga o’xshab ketib (anemiya, yuqori retikulositoz, rangi o’tadigan qon-

eritroid mag’iz shakli, sferositlarning ortiqchasi- +++,++++), rangparlik gepatosplenomegallar

vujudga keladi

o -sog’lomlarda 1 haftadan ko’proqqa cho’zilsa, chala tug’ilganlarda 2 haftadan ziyodroqqa

boradi.

o -to’lqinsimon o’tadi (teri qatlamidagi sariqlik va shilliqlik intensiv bo’yicha zo’rayishi

qandaydir vaqtda kamayadi yoki yo’qoladi)

o -temp o’sishi nokon'yugir bilirubinda (bog’langan bilirubin)

9 mkmol/l/ch (0,5mg%/ch) ko’proqini yoki 137 mkmol/l/sut (8 mg%/sut)ni tashkil etadi

o -bog’langan miqdori 60 mkmol/l (3,5 mg%) ko’p yoki 85 mkmol/l ( 5 mg%) (bilirubin kindik

ichakchasi qon zardobi normal konsentrasiyasi-26-34 mkmol/l) - hayotining birinchi 12

o - 171 mkmol/l (10 mg%) - hayotining 2 sutkasida, bog’langan bilirubinni maksimal oshishi har

qanaqa sutkasiga 221 mkmol/l (12,9mg%) bo’ladi.

o -bog’lanmagan bilirubinning maksimal darajasi- bolee 25 mkmol/l (1,5 mg%).

SARIQLIK TURI	PARENXIMATOZ	MEXANIK	GEMOLITIK
Rivojlanish mexanizmi	Jigar parenximasi buzilishi oqibatida	jigardan tashqari Z/Ch/Y yoki umum. zardob yo’li obturasiyasi	Bog’langan bilirubinni ko’p miqdordagisi jigarda metabolizmni hosil qilmaydi
qaysiki rivojlanish patologiyasi	Gepatitlarning turlicha kelib chiqishi, sirroz, saraton va boshqa.	Z/Ch/Y ajratish, safroni quyuqlashishi, toshni qadalishi, shishning siqishi, limfa tugunlari kattalashishi	Gemolitik anemiya, GBN, gemoglobi-nopatiya, gemolitik zaharli moddalar bilan zaharlanish
Teri rangi tusi	Limon yoki qizg’ish rang	Yashilroq yoki qo’ng’ir-yashil	Och yashil
Najasi	Periodik rangsizlik	Rangsizlanish	TO’Q rang
Peshob	TO’Q rang	Sariq rang	TO’Q rang
Giperbiliru-binemiya	+	+	_
Peshobdagi bilirubin	+	_	+

ChBK- ona va homila qoni bir-biriga mos tushmaganida, ya'ni rezus-faktorlari (ona "-", homila "+"),

natijasida homila eritrositlari va ona antitela gemoliziga olib keladi. Bu nomutanosiblik

ba'zi bir kuzatishlar (1:200), jumladan, qayta homiladorlik yoki gohida uzoq muddat homilador

bo’lmasidan avval gemoterapiya yo qon quyishda yuzaga keladi. Eritrositlar gemolizi natijasida

jigarda mononuklear fagositlar tizimini, limfoid tizimi va boshqa organlar hujayralari orqali

gemosiderin yig’iladi. Shuningdek, qondagi bog’langan bilirubin ajralib chiqib to’plangandan keyin

keyinchalik terida sariqlik yuzaga chiqadi. Kompensator ekstramedullyar qon ishlab chiqarish bir vaqtning o’zida kuchayadi, ayniqsa jigarda. Bundan tashqari, qon-tomir devorlari o’tkazuvchanligining

oshishi hisobiga, qon quyilishlar va yumshoq to’qimalarning shishishi birinchi navbatda jigar faoliyati

buzilishidan gipoproteinemiya rivojlanishiga olib keladi.

Ona qornida rivojlanayotgan homila davriga qarab, gemolitik kasallik og’irlik darajasi va tug’

ilishiga qadar bo’lgan va turli davrga bog’liq bo’lib, ular quyidagicha:

-Anemiya holati, teri va ichki organlarning oqarishi bilan xarakterlanib, to’qimalar va

eritroblastozlar o’rtachaligi va sariqlik yo’qligi bilan ifodalanadi;

- Sariqlik ko’rinishi (chaqaloqlardagi sariqlik) bosh miya buzilishi natijasida - bilirubinli

ensefalopatiya;

- Shishgan shakli eng og’iri hisoblanib, shish belgisidan tashqari, eritroblastoz va

gemosideroz, ensefalopatiya bilan namoyon bo’ladi. Bu turi ayniqsa, o’lik homilalarda va embrion

organizmiga katta katta va erta antitelolarni o’tishi vujudga keladi.

- Tashxis - Onaning homiladorlik va bolaning klinik belgilari ma'lumotlari, ya'ni ona va

bolaning qondagi rezuslari, bolaning qon tahlili, bilirubin miqdorini aniqlash, qon hamda ona

sutida rezus-antitel titri va spesifik immunologik omillari aniqlanadi. Tug’ruqdan oldingi

tashxis homilani o’rab turadigan suvi va rezus-antitelolardagi bilirubini miqdori aniqlanadi.

- Differensial tashxis gemolitik sariqlikning nasliy o’tishi, qon quyish, sepsisdagi sariq

lik, sitomegalovirusli infeksiyalar toksoplazmozlar hisobga olinadi.

Davolash. Chaqaloqlardagi gemolitik kasalliklar kompleksi dastlab gemoliz jarayonini davom

etmasligi uchun yangi tug’ilgan chaqaloqlarda tezda zaharli moddalarni chiqarish, eritrositlarning

parchalanishi (gemolizi) lozim.

Tomirichiga dezintoksikasion eritmalari, vitaminlar, ATF, glyukoza yuboriladi. Bilirubinni,

enterosorbentlarni chiqarishga fenobarbital buyuriladi, fototerapiya chiroqchalari ko’k yoki

havorangi qo’yiladi. Go’dakka albatta vitaminlarga boy vitamin guruhining V (B1, V2, V6, B12) oziq-

ovqatlari beriladi. Pri neeffektivnosti dezintoksikasionnoy terapii i pri ochen bistrom

narastanii soderjaniya bilirubina v krovi, pri virajennom snijenii urovnya gemoglobina reshayut

vopros o provedenii zamennogo perelivaniya krovi.

Bunday vaziyatlarda hayotining 12-22 kunlik davrida ona sutida rezus-faktor antitelolar yo’q

olgandan keyin bolani emizishga ruxsat beriladi. Bu vaqtgacha donorlik ko’krak sutidan

foydalaniladi. Davolashni kechiksa, gemolitik kasalliklari og’ir asoratiga (markaziy asab tizimi

buzilishiga, kamqonlikka) olib keladi.

Kasallik kechishi va prognozi uning turiga bog’liq. Erta boshlangan va adekvat davolashda, ya'ni yengil,

o’rta og’ir gemolitik kasalliklar bilan og’rigan go’daklar yaxshi o’sadi va rivojlanadi. Bilirubin

miqdorining ko’pi bilan 257-342 mkmol/l bo’lishi, hattoki sariqlik mavzi vujudga kelmasa ham chaqaloqlarning uchtadan bittasi aqliy zaif bo’lishi mumkin. Anemiya esa bir qancha oylar davomida saqlanadi. Markaziy nerv tizimi buzilgan bolalar nevropatolog, okulist va pediatr nazoratida

uzoq muddat davolanishlari kerak. Gemolitik kasalligiga chalingan chaqaloqlar tug’ruqxonada BSJ

vaksinasiyasi olishmaydi.

Amaliyot. Barcha homilador ayollarning qon guruhi va rezus-faktori hisobga olinadi. qon rezusi-

manfiy bo’lgan homiladorlar ayollar konsultasiyasi ro’yxatida turadilar. Shunga ko’ra, erta qon

quyish holatlari kuzatilmaganligi, shunday xastalik bo’yicha bola tug’ilgan yo tug’ilmaganligi, o’lik

tug’ilganligi va abort holatlari aniqlanadi. Agar ayol birinchi homiladorlik vaqtida 72 soat (2-3

sutka) ichida abort qildirgan yoki homila o’z-o’zidan tushgan bo’lsa antirezus immunoglobulinni

qabul qilishi kerak.

homiladorlarning rezus-antitelo bo’yicha qonlari muntazam tekshirib turiladi. Agar u zo’rayib

ketsa, anti-D-globulin bilan davolashga yuboriladi.

Bunday qon rezusi-manfiy homiladorlar tug’ishidan 2-3 hafta oldin kasalxonaga yotqiziladi va

sun'iy tug’ruq stimulyasiyasi o’tkazilib, 36 haftalik homila onadan yo’ldosh orqali antitelolar

o’tkaziladi. Bu uslub gemolitik kasalliklarning og’ir formasiga taalluqli.

1. Fiziologik sariqlikni BNga tegishli va boshqa sariqlikni differensiyalash.

2. Yuqorida ko’rsatilgan alomatlardan biri bolada qayd etilsa fiziologik giperbilirubinemiyadan

dalolat beradi.

Sariqlik patogenezi bir qancha omillarga bog’liq:

-Bilirubin miqdorining oshishi (137-171 mkmol/kg/sut) tufayli:

o a)eritrositlar yashash davomiyligining qisqaligiga ularning fetal gemoglobindan ortiq

ligi

o b)samarasiz eritropoez ifodasi

o v) eritrositar bo’lmagan gem manbai (mioglobin, jigar sitoxrom va boshqalar) katabolik

fazalarda oshirilgan bilirubin almashinuvi

Chaqaloqlar terisi qatlamidagi sariqlik hayotining 2-3 kunida paydo bo’ladi va 7-10 kun davomida

yo’qoladi.

3. UASh taktikasi : sariqlik 7-10 kun mobaynida yo’qolganligi uchun davolanish shart emas. Patronaj.

IV. Keys-texnologiyasini amaliyot jarayonida o’rganish.

Model texnologiyasini o’rganish

Mavzu	Chaqaloqlarda sariqlik alomatini UASh taktikasida qo’llash
Soatlar soni - 2	o’quvchilar soni - 8-10
O’quv mashg’ulot formasi:	Amailiy mashg’ulot : mahorat va ko’nikmani ishga solib tashxis qo’yish, sariqlik sindromida differensional diagnostika , asfiksiya va kindik kasalliklarida UASh taktikasini tanlash
Amaliy mashg’ulot rejasi	- Muammoni o’rganish - mashg’ulotning dolzarbligi - keysni miniguruhda ishlash - tadbir natijalari -eng yaxshi variant strategiyasini tanlash, baholash, muhokama olib borish -Amaliyot malakasini o’tash. Xulosa. Talaba va guruhlar egallagan bilim darajasini baholash.
O’quv mashg’ulot MAQSADi	mahorat va ko’nikmani ishga solib tashxis qo’yish, sariqlik sindromida differensional diagnostika , asfiksiya va kindik kasalliklarida UASh taktikasini tanlash Talabalar malakalarga ega bo’lishadi: -amaliyot jarayonidagi tahlil -sariqlik, asfiksiya, kindik kasalliklarini davolashda dori vositalari qabul qilishni asoslash -mantiqiy tafakkurni rivojlantirish
O’qituvchilar vazifasi O’rganilgan sindrom bo’yicha bilimni chuqurlashtirish va mustahkamlash Tahlil holatidan kelib chiqib, bilimni chuqurlashtirish va mustahkamlash O’zaro fikr almashish ko’nikmalari Bahs-munozara madanayatini shakllantirish	O’quv ishlarining natijasi: -sariqlik sindromi klassifikasiyasi -giperbilirubinemiya mexanizmini normal va patologiya holatida tushuntirish -tahlilga asoslanib, bartaraf etish choralarini ko’rish -amaliyot malakasini o’tash -yakuniy xulosa chiqarish, uni asoslash himoyalaydi
O’quv uslublari::	Keys-stadillik, bahs-munozara, amaliy malakalar
Ta'lim vositalari:	Keys - talabalar uchun uslubiy qo’llanma, organayzer
Ta'lim shakli:	Individual, guruhlardagi frontal ish
Ta'lim sharti:	Auditoriyada, guruhlar bilan ishlashgan mo’ljallangan
Monitoring va baholash	Kuzatuvlar, blis-so’rovlash, tadbir, o’zaro baholash, baholash.

O’quv mashg’ulotlarida texnologik karta

Ish bosqichi	Ish mazmuni
	O’qituvchi	Talabalar
I bosqich Muammoni o’rganish 10 daqiqa	1.1 Muammoni aytadi, ta'lim davomida rejalashtirilgan natijalari, uni MAQSAD va vazifalarini o’rgatadi 1.2 1.2.Ta'lim vaqtida ish rejalari va baholash kriteriya natijalari bilan tanishtiradi (usl.tah. talabalar uchun) 1.3 Professional ta'limni rivojlantirish va keys vazifalarini tushuntirish 1.4 Tahlil algoritm jarayoni bilan tanishtirish va keys materiallarini tarqatish (usl.tah. talabalar uchun) 1.5 Tahlil bo’yicha mustaqil vazifa berish va "Tahlil holati varaqasi" natijalarini kiritish.	Tinglaydilar. Yozadilar. Individual tahlil varaqasiga jarayonni to’ldirib borishadi va keys mazmunini mustaqil o’rganishadi..
II bosqich Asosiy Tahlil va taqriz uchun 20 daqiqa. Tayyorgarlik 30 daq. Chiqish 20 daq, har bir guruhga 10 daqidadan Muzokara 10 daqida 2.1. Ta'lim o’rgatish MAQSADida blis-so’rov mavzusi bo’yicha: (Ilova ¹1) o’tkaziladi - chaqaloqlarda sariqlikni	2.1. Talim o’rgatish maqsadida slits- so’rov mavzusi bo’yicha(Ilova №1) o’tkaziladi - чақалоқларда сариқликни klinik klassifikasiyasi - chaqaloqlardagi fiziologik sariqlikni kelib chiqish mexanizmi -fiziologik sariqlik, GBN va uning boshqa turlarida sariqlik sindromini kelib chiqish muddati va yo’qolishi -fiziologik sariqlikda qanday davolash chora-tadbirlari ko’riladi va nima uchun? 2.2 Talabalar 2 guruhga ajratilib, ish qoidasi va bahs qoidasi yodga olinadi 2.3.Vazifa beriladi: -Keys bilan individual ishlashni miniguruhda o’tkazish va muzokara natijalari (Tahlil holati varaqasi) - fiziologik sariqlikda sariqlik sindromini bartaraf etishda eng optimal variantni tanlash va baholash - tadbirga tayyorgarlik 2.4. Ta'lim faoliyatini koordinasiyalash, konsultasiyalash har bir ish yechimi tekshiriladi va baholanadi: tahlil holati varaqasiga 2.5. Tadbirda keys yechimi bo’yicha yakuniy muzokara va o’zaro baholash ishi o’tkaziladi 2.6.Tadbirda sariqlik sindromini bartaraf etish bo’yicha tanlangan tahlil jarayoniga e'tibor qaratiladi, sharhlanadi. 2.7.O’zini variant yechimini xabar qiladi. Savollarga javob berishadi	SAvollarga javob berishadi 2 guruhga bo’linadilar Ta’limvazifalarini bajarishadi Guruhlarda tadbir ish yechimi natijalari o’tkaziladi. Bahs-munozarada qatnashishadi va savol berishadi, baholashadi
10 daqida	2.8.Talabalar amaliyot malakalarini bajaradilar
III bosqich Yakuniy- baholash 20 daqida	3.1. ¡tilgan barcha mashg’ulotlar jamlanib, ta'lim faoliyati natijalari, individual baholash ishlari birgalikda yakunlanadi 3.2. Bo’lajak yetuk mutaxassisga keys-stadilligi ta'kidlanadi 3.3.Uy vazifasi beriladi Tinglashadi	Tinglashadi O’zining fikrini bildiradi Yozishadi

.