|
Ikkinchisi - ta’lim mazmunining tuzilishi va hajmini belgilash.
Uchunchisi-bir butun ta’lim-tarbiya berishningshakllari va usullarini takomillashtirish.
To‘rtinchisi - bir butun ta’lim-tarbiya jarayonining o‘quvchi va talabalarning tarbichlanganlik holatiga ijobiy ta’sirini ta’minlash. Quydaga aynan shu haqda fikr yuritamiz.
Bilim va ko‘nikmalarin takib toptirish naqadar zarur bo‘lsada, hozirgi didaktika ana shu soha bilangina chelanib qolmaydi.
Endilikda o‘quvchilarni kamol toptirishda kerakli natijalar beradigan o‘qish jarayonining ilmiy asoslarini ishlab chiqish zaruriyati tug‘iladi. O‘quvchi va talabalarning kamol topishi ta’lim-tarbiya jarayonida oshishi sababli bilim va ko‘nikmalarni shakllantirishga qaratilgan didaktik prinsiplar ma’lum natijani beradi. Ammo vazifa qanday natijlarga erishish emas, balki talabalarni kamol toptirish uchun o‘qitishning eng yuqori samaradorligini ta’minlashdan iboratdir. Buning uchun esa o‘quv jarayonining yangi tuzilishini ishlab chiqish kerak. Mana shunday muhim masalaning ko‘rib chiqilishi o‘quvmuassasasidagi ta’lim-tarbiyaning birligini ta’minlashga xizmat qiladi. O‘z-o‘zidan ayonki, mazkur vazifani amalga oshirish zaruriy ilmiy asoslarni yaratish sohasi bo‘lgan didaktika, ya’ni ta’limtarbiya-nazariyasiga taalluqlidir.
O‘qitish nazariyasi bilimlar, malumotlar va dalillarning katta zahirasiga ega, ularning bir qismi tizimlashtirilgan, bir qismi majmu yondashuv tamoili asosida tartibga solingan,bir qismi hali anglab etish jarayonidadir.
O‘qitish jarayonidagi ichki tuzilishning tarkibiy qismlari-maqsadli rag‘batlantirish, mazmunli o‘qitishning shakl va uslublarining ajratilishi alohida kasb etadi.
Pedagogik echimlarning tanlash nazariyasini ishlab chiqishning metadologik asosi-o‘qitish jarayonida mavjud barcha qonuniyatlarini hisobga olish bilan muntazam aloqada bo‘ladi. Boshqacha aytganda, o‘qitish jarayoning barcha qonuiyatlarini birgalikda hisobga olish bilangina ta’lim masalalarini to‘g‘ri hal qilish mumkin.
O‘qitish qoidadagidek bo‘lishi uchun har bir talaba bilimlarini o‘zining haqiqiy imkoniyatlariga muvofiq darajada o‘zlashtirishi va tarbiyalanishi kerakbo‘ladi.
O‘qitish risoladagidek bo‘lishi uchun talaba va pedagogiklar auditoriya hamda uydagi ishlash vaqti o‘zlari uchun gigenik va fizologik jihatdan belgilangan normalarga ega bo‘lishi kerak.
Rejalashtirishni optimallashtirishning asosiy yo‘llari o‘qitishning vazifalarini, ya’ni ta’lim berish va tarbiyalash jarayonini loyihalashda majmu yondoshish tamoyilini hisobga olgan holda amalga oshiriladi.
Pelagogik jarayonni rejalashtirishda quydagi usullardan foydalaniladi: o‘qitish mazmunining qo‘yiilgan vazifalarini eng mufaqqiyatli hal qilishni ta’minlaydigan o‘ziga mos variantni tanlash; o‘qitishning qo‘yilgan vazifalarni belgilangan vaqt ichida mufaqiyatli ta’minlaydigan usullar va uslublarni tanlish; masalalarni mufaqiyatli hal qilishni, shu jumladan, o‘quvchilarga tabaqali yondoshishni ta’minlaydigan tashkiliy shakllarni tanlash.
Hozirgi paytda ta’limning muxim jihatlari ta’li mmazmunini boshqatdan ishlab chiqish, muammoli kamol toptiruvchi o‘qitish, talabalarning o‘qishini yanada faollashtirish, yangi o‘qitish usullarini yaratish, o‘quv materiallini tashkil qilish va uni stukturalashtirish kabi muammolar jadal o‘rganilmoqda.
Ta’lim azmunining ishlab chiqilgan nazariyasida quydagi qoidalar talqin qilingan:
-ta’lim mazmunida jamiyatning ma’naviy va moddiy elementlari, shu jumladan,tabiat, jamiat va inson haqidagi bilmlar,ijodiy faoliyat tajribalari, insonning o‘zaro munosabatlari, ularning boshqarish faoliyati, hayoti ifodalanishi lozim;
ta’limning mazmuni umumiy, politexnik vakasbkorlik komponentlarining birligini aks ettirishi kerak;
ta’lim mazmuni muayyan yoshga qaratilagn bo‘aldi va jamiyatning rivojlanish darajasidan kelib chiqadi;
ta’lim mazmunidagi ajritilgan to‘rt komponent hajmi vamazmuniga ko‘ra o‘zaro aynan muvofiq bo‘lishi kerak.
Ta’lim nazariyasidan muammoli o‘qitishni joriy etish, shuningdek, o‘quvjarayonini tabaqalashtirish va individuallashtirish yo‘llarni izlash bo‘yicha faol ishlar olib borilmoqda.
Muammoli o‘qitishning nazariyasida ishlab chiqilgan asosiy g‘oyalarni quydagicha tariflash mumkin:
Ta’limiy bilishni ilmiy bilishga muvofiq modellashtirish g‘oyasi, ya’ni muammoli vaziyatni vujulga keltirish-gipotezani olg‘a surish-gipotezani kotsepsiyaga aylantirish-kotsepsiyani hal qilish uni tasdiqlash yoki rad etishdek zarur halqalarni o‘z ichiga oladi.
Talabalarning ijodiy imkoniyatlari va qobilyatlarini rivojlantirish, ularda tadqiqotchilikka oid ko‘nikma va malakalarni tarbiyalash g‘oyasi.
Muammoli o‘qitish nazariyasida qator qonuniyatlar ifodalanadi va tajriba yo‘li bilan asoalanadiki, ulardan muammoli dars o‘tish bilan muammoli birligi va bir-birni taqazo etishi, talabalarning tayyorgarlik darajasi bilan muammoli o‘rgatish darajasining muvofiqligi kabi qonuniyatlarni ajratish mumkin.
Didaktikada ishlab chiqilgan talabalarning bilish faolligini faollashtirish nazariyasi muammoli o‘qitish nazariyasiga juda yaqin.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
