Тошкент тиббиёт академияси юқумли ва болалар юқумли касалликлари кафедраси

Бошланғич даври – (продромал, катарал даври) тана ҳароратининг кўтарилиши (38,5°С - 39°С) ҳамда юқори нафас йўлларининг шамоллашига ва конъюктивитга хос белгиларнинг намоён бўлиши билан бошланиб, тошма тугагунча бўлган даврда бу белгилар янада кучайиб, ривожланиб боради. Беморнинг умумий аҳволи ўзгаради, бола инжиқ, мадорсиз бўлади, иштаҳаси пасаяди, уйқуси бузилади. Бурнидан шиллиқли ёки шиллиқли – йирингли суюқлик ажралиб чиқади. Тез–тез акса уради, кўз қовоқлари шишиб, қизаради. Кўз олмасининг оқ пардасида қон томирлари тўлишиб кўринади, ёруғликка қараши қийинлашади, кўзи ёшланади, юзи керикади, лаблари қизил шишган бўлади. Катарал белгилар кучайиб, ривожланиб нафас йўлларига ўтади. Ларинготрахеообронхитга хос ўзгаришлар намоён бўла бошлайди.
Шунинг учун йўтали қуруқ, дағал бўлиб айрим ҳолларда сохта круп ривожланади. Товушнинг тембри пасаяди, хириллаб гапиради. Оғиз бўшлиғининг шиллиқ қавати бироз қизарган, томоғи ва халқум шиллиқ қавати бироз ғоваклашади.
Бошланғич даврининг 2 – 3 куни қизамиққа хос патогномоник белги – Филатов-Коплик доғи пайдо бўлади. Бу оқ доғ кичик илдизли тишнинг рўпарасида лунжнинг шиллиқ қаватида бўлади. Айрим ҳолларда бундай доғни лабнинг шиллиқ қаватида кўз конъюнктивасида кўриш мумкин. Бундай доғ 2 – 3 кундан сўнг йўқ бўлиб, ўрнида ғадир – будирлик қолади. Бошланғич даврнинг охирида омшоқ ва қаттиқ танглайда майда доғли энантема пайдо бўлади. 25% ҳолларда продромал даврининг охирида лунжда, даҳан остида, бўйин ва кўкракда оқ – пушти доғ пайдо бўлади ва бу доғ қизамиқнинг тошма тошиш даври бошлангунча ўчиб кетади.
Қизамиқ типик кечганда бошланғич даври 3–4 кун, агарда бемор қизамиққа қарши гаммаглобулин олган бўлса 5 кунгача давом этади.
Тошма тошиш даври–касалликнинг 4–5 куни, қизамиққа қарши гаммаглобулин олган беморларда касалликнинг олтинчи ку­ни қизамиқнинг тошма тошиш даври бошланади. Тошма тошиш дав­ри бошланишида беморнинг тана ҳарорати яна кўтарилиб 39–40°С га етади. Катарал белгилар, интоксикацион белгилар зўраяди. Кўнгил айниш, қайт қилиш, қоринда оғриқ бошланиши, ич суриши ҳам мумкин. Чунки қизамиқ инфекцион аллергик касаллик бўлиб, сапрофит микроорганизмларнинг шартли патоген хоссасига эга бўлишига имкон туғилади.
Қизамиқни бошқа тошма билан кечувчи касалликлардан яна бирдан – бир асосий клиник, типик белгиси бу тошмаларнинг босқичма– босқич тошишидир. Тошманинг тошиши юқоридан пастга қараб кузатилади. Яъни биринчи куни қулоқ орқасидан бошланиб, бурунга, юзга, бўйинга ҳамда кўкрак қафасининг юқори қисмига тошади. Иккинчи куни танага ва оёқ, қўлнинг танага яқин қисмига, учинчи куни қўл ва оёққа тошади. Тошмалар асосан розеолёз–папулёз, макуло–папулёз, айрим ҳолларда геморрагик характерга эга бўлади.