Тошкент Тиббиёт Академияси

Ишлаб чиқаришда омиллар 4 гуруҳга бўлинадилар:
-Физикавий
-Кимёвий
-Биологик
-Рухий-физиологик
Физикавий омиллар таркибига кирадиган омиллардан бири-ёритилганликдир. Ёритилганлик асосида ёруғлик ётади. Еруглик -бу физик ҳодиса бўлиб, 380 нм. дан то 760 нм. гача бўлган электромагнит тўлқинлардан иборат 380 нм. гача бўлган электромагнит тўлқинлар.
УБ- ультрабинафша нурлар ҳисобланади. 760 нм. дан 1 мм. гача бўлган тўлқинлар. ИФ- инфрақизил нурлар ҳисобланади. Бу нурлар кузга куринмайди. Ёруғлик эса шундай электромагнит тўлқинлардан иборатки, бу тўлқинлар организм орқали ишчилар кўриш ва сезиш хиссиётига эгадир.
ишлаб чиқаришда ёритилганлик манбаи бўлиб, қуёш ҳисобланади.
Куёш - табиий ёруғлик манбаи. Сунъий ёруғлик манбаига ҳар-хил лампалар киради.
Асосий ёруғликни ўлчаш бирликлари.
Ёруғлик оқими (F)- бу кузда кўришни хис эттирувчи нурланиш энергиясининг маълум бир қисмидир. Бирлиги - люмен (лм). Ёруғлик оқимини, ёруғлик манбаини қувватига ва унинг зичлигига боғлиқ.
Ёруғлик кучи (J)- ёруғлик оқимининг фазодаги зичлиги. Бирлиги- қандела (кд,cd).
Кандела – ёруғликни асосий техник бирлиги бўлиб ҳисобланади ва махсус эталон бўйича қўйилади.
Ёритилганлик (Е)- ёруғлик оқимини сиртдаги ёки сатхдаги зичлиги. Бирлиги лк- люкс (1 лк. 1Lx).
1 люкс- 1 лм. ёруғлик оқимини 1м2 ёритилганлик кобигига нисбатига айтилади.
1 lx = 1 lm/1m²
Ёритилганлик ёруғлик манбаини қувватига, ёруғлик оқимини фазода тарқалишига, тушиш бурчагига ва манба орасидаги масофани иш кобигига нисбати (Нр).
Иш жойларида етарли ёритилганлик ҳосил қилиш учун етарли қувватли ёруғлик манбаи ташкил этиш керак ва бу манба тўғри ўрнатилган бўлиши керак.
Ёруғлик оқимини кайтиш коэффиценти - сатхдан кайтган ёруғлик оқимининг тушган ёруғлик оқимига бўлган нисбати билан белгиланади ва % да ифодаланилади.
Ёруғлик оқимининг кайтиш коэффиценти 100 % ёки 1.0 дан кам. Унинг қиймати (0.9- 0.02) оралиқда бўлади.
Равшанлик – F сатх бирлигидан қайтаётган ёруғлик оқимининг зичлигидир. Бирлиги кд/м2. шулар билан бир қаторда кантрастлик, яъни объект равшанлиги (Р абс) ва фоннинг орасидаги абсалют катталик фарқининг фонга нисбатидир, объект равшанлиги (Р абс)- фон равшанлиги (Р фон).