Тошкент Тиббиёт Академияси

Люминисцент лампаларни чўғланма лампаларга нисбатан афзалликлари:

• 
  люминисцент лампалар иқтисод томондан тежамкор, ёруғлик таркатилиши 3-4 марта юқори;
  
• 
  ёруғлик узатиш қобилияти яхши;
  
• 
  хизмат қилиш қобилияти юқори (чўғланма лампаларга нисбатан 2-3 марта кўп);
  
• 
  иссиқлик қобилияти кичик;
  
• 
  равшанлик ҳам унча катта эмас.
  

Люминесцент лампаларни чўғланма лампаларга нисбатан камчиликлари:

• 
  Шовқин чиқариши мумкин;
  
• 
  Ёритилганлик ташқи муҳит ҳароратига боғлиқ. 18-25⁰ С да яхши ёритилганлик беради. Хароратнинг ортиши ёки камайиши лампадаги ёруғлик оқимини камайтиради;
  
• 
  Тармоқ тегида кучланишни ўзгариши ёруғлик оқимини кўрсаткичларига таъсир қилади: кучланишини 10-15% камайиши, лампани учиб қолишига олиб келади;
  
• 
  Бу лампалар тўғри ёруғлик бермайди;
  
• 
  Кичик қувватга эга;
  
• 
  Эксплуатация ва нархи қимматроқ;
  
• 
  Симоб парлари ҳавода тарқалиш эҳтимоли бор (лампалар нотўғри сақланганда муддатидан кўп хизмат қилганда, синганда);
  
• 
  Нотўғри ёнганда стобоскопик эҳтимоли бор.
  

Шундай килиб, люминисцент лампаларни рангларни тўғри ажратиш ишларида катта ёритилганлик талаб қилинадиган ишларда фойдаланиш тавсия этади.
Ёруғлик арматуралари.
Шуниси маълум-ки, фазода ёруғлик оқими лапмалар ёрдамида бирхилда тарқалмайди. Ёруғлик оқими иш қатламида тўғри тарқалиш учун ёруғлик арматураларидан фойдаланилади. Бундан ташқари ёруғлик арматуралари ишчиларни кўзини кўрлик хусуссиятидан сақлайди. Лампалар ва ёруғлик арматуралар ёриткич ҳосил қилади. Чуглампа лампалар бир лампали ёруғлик арматуралари ишлаб чиқаришда қўлланилади. Очиқ типдаги лампаларни қўллаш маън этилади, чунки улар урликга олиб келиш мумкин.
Тугри ёриткичлар, 80% ёруғлик оқими иш жойига йўналган бўлади. Бундай ёриткичлар «Универсал» типдаги ёриткичлар киради. Улар хонада чанг, тутин ҳосил қилади.
Акс этган ёриткичлар – ёруғлик оқимини 80% фазони юқори сферасига йўналган бўлади. Улар ифлосланмаган хонада, шифтлари окка буялган хонада қўлланилади. Таркок ёриткичлар- ёруғлик оқими 40-60% ни ташкил этади. Бундай ёриткичлар девор шифтлари оч рангли, чанг ва газ ажралиб чиқмайдиган хоналарда қўлланилади. Бундай ёриткичлар ёруғлик талаб қилинадиган (тикув цехларида, чизмачилик цехларида) қўлланиш тавсия этилади.
Люминесцент лампалар учун кўп лампали ёриткичлар қўлланилади: тўғри йўналган ВД, СД, ОД ва ОДР ва таркок ОДО, ОДО-Р, АОД. Улар тогора сифат шаклга эга ва диффуз акс этади.
Ёриткичларни танлаш биринчидан иш турига, цехдаги ҳаво муҳит шароитига, хона баландлигига, девор ва шифтларининг рангига боғлиқ бўлади.
Шундай тур ёриткичларини танлаш керак-ки, улар кўзни ҳимоя қилиши, яхши ёруғлик бериши керак.
Ёруғлик арматуралари лампани кўзни камаштириш холатидан ҳимоялаши, ҳимоя бурчаги деб аталади. Бу бурчак тўғри чизик билан ўтказилган бўлади. Бурчак қанча катта бўлса, куз шунчалик ҳимояланган бўлади.
«Универсал» ёриткичларда бу бурчак 14⁰ га, «Люцетта» ёриткичларда 35⁰ га тенг.
Ойнали чироклар ўзига ёруғлик манбаи ва ёритилганлик арматураларини бирлаштиради. Бу лампа параболик формали қолбаларни уз ичига олади, унинг юқори (цоқол) қисмини ички қисмига ойнали қобиқ билан копланган.
Портлашдан ҳимояланган хоналарда ёриткичлар қонструкциясига алоҳида талаблар қўйилади. Бу хоналарга ёритилганликни бинодан ташқари урнатиш керак ва ёруғлик оқими хоналарга махсус 2 қаватли ойна деворлари ва шифтлари орқали тушади. Бунда ёруғлик оқими иш жойига кам тушганлиги сабабли фойдали таъсир коэффициенти жуда кичик бўлади. Портлашдан ҳимояланган ёриткичларга В-3-Г, В-4-А га тип ёриткичлари киради.Улар 10-16 атмосфера босимга чидамли бўлган, махсус шишадан ишланган, герметик калпоклари мавжуд.
Очиқ кучаларда йўлақларда, темир йўлларида узоқка таъсир этувчи ёриткичлар – ксенон лампали прожекторлардан фойдаланилади.