Toshkent moliya va iqtisodiyot kolleji

Takrorlash uchun savollar:

1. 
   Muhimlik tushunchasi qanday izohlanadi?
   
2. 
   Muhimlik darajasi, uni aniqlash tartibi qanday amalga oshiriladi?
   
3. 
   Muhimlik tushunchasi va uning auditdagi ahamiyati qanday?
   
4. 
   Muhimlik darajasi, uni aniqlashda qanday asosiy ko’rsatkichlar tizimiga baho beriladi?
   
5. 
   Muhimlik darajasini auditda qo’llash tartibi qanday amalga oshiriladi?
   

29-Mаvzu: Аuditdа muhimlik dаrаjаsini vа tаvаkkаlchilikkа tа’sir etuvchi оmillаrni аniqlаsh

Reja:

1. 
   Muhimlik darajasi, uni aniqlashda qo’llaniladigan asosiy ko’rsatkichlar tizimini shakllantirish tartibi
   
2. 
   Muhimlik darajasini auditda qo’llash tartibi
   

Audit va moliyaga oid ayrim manbalarda «risk» atamasi turlicha tarjima qilib qo’llanilmoqda («tavakkalchilik», «xatarlilik», «xavf- xatar», «tahlika», «g’ov» va h. k. ). Auditorlik faoliyatiga nisbatan bunday tarjimalar «risk» atamasining asl mohiyatini to’liq ochib bermaydi№9 - «Muhimlik va auditorlik riski» nomli AFMS ga muvofiq: Auditorlik riski – bu auditorlik tekshiruvi natijalari bo’yicha auditorlar tomonidan sub’ektiv aniqla-nadigan, moliyaviy hisobotda, uning ishonchliligi tasdiq-langanidan so’ng xatolar mavjudligini tan olish yoki moliyaviy hisobotda bunday kamchiliklar haqiqatan ham yo’q bo’lgan-da, unda kamchiliklar mavjud deb tan olinish ehtimolidir.

Faraz qilaylik, agar auditor salbiy xulosa bersa yoki xulosa berishdan voz kechsa o’zini xavf-xatar ostiga qo’ymas-ligi mumkin. Ammo bu noto’g’ri fikr, chunonchi, auditor uchun bu holda mijozlarini yo’qotish xavfi vujudga keladi. Bundan tashqari, auditor har qanday, hatto, mijoz-korxona moliyaviy hisobotini to’liq tasdiqlaydigan xulosa berganida ham, u shartnoma majburiyatlari bilan bog’liq xavf-xatarni o’z zimmasiga oladi. Auditorlik faoliyatida uchraydigan bunday xavf-xatarlar yigindisini keyinchalik auditorlik risklarning maqbul to’plami deb atash mumkin.

Ma’lumki, har qanday malakali va puxta o’tkazilgan auditorlik tekshiruvi ham auditorlik riskini to’liq bartaraf eta olmaydi. Shuning uchun auditorlik amaliyotida uning ( auditorlik riskining) maqbul chegarasi 5% deb qabul qilingan. Ya’ni, auditorlik tashkiloti tomonidan berilgan yuzta auditorlik xulosasidan beshtasi munozarali masalalar bo’yicha noto’g’ri xulosalar bo’lishi mumkin. Bunday risk ya’ni, 5% miqdorda noto’g’ri xulosa berish ehtimoli auditorlik tashkiloti uchun muhim hisoblanmaydi va uning raqobatbardoshligini pasaytirmaydi. Aksincha, bu ko’rsatkich (5%)ni yanada pasaytirishga urinish behuda kuch va mablag’ sarflashga olib keladi hamda raqobatbardoshlikka salbiy ta’sir ko’rsatishi mumkin.

Umuman auditorlik riskining maqbul to’plamiga quyidagi shart-sharoitlar asosiy ta’sirini ko’rsatadi.