Тошкент молия институти

Жаҳон банки ва Халқаро валюта фонди орасидаги фарқ қандай? 
Жаҳон банкини Халқаро валюта фонди билан адаштириш керак эмас 
гарчи 
улар 
иккаласи 
ҳам 
бир 
пайтда 
1944-йилда 
Бреттон-Вудс 
конференсиясида ташкил этилган бўлсада. Халқаро валюта фонди 
функсиялари Жаҳон банки гуруҳи функсияларини тўлдириб турсада 
ташкилий масалаларда у мутлақо мустақил ташкилотдир. Жаҳон банки 
ривожланаётган давлатларга ёрдам берса, Халқаро валюта фонди халқаро 
монетар тизимнинг барқарорлигини таъминлашни ва дунё валюталари 
мониторингини ўтказишга ўз диққатини қаратади. 
Халқаро валюта фонди халқаро тўлов тизимини, ҳар хил валютага ва 
валютя курсига асосланган давлат сиёсатини тартибга солади. Жаҳон Банки 
эса ўзаро бир-бири билан боғланган Халақаро тикланш ва тараққиёт банки ва 
Халқаро тараққиёт ассоциацияси ташкилотлари орқали ривожланаётгн ёки 
қолоқ мамлакатларга паст фоиз ставкали ёки фоизсиз кредит ажратади. 
Бошқа молиявий муассасалардан фарқли равишда Жаҳон Банки фойда учун 
фаолият юритмайди. Жаҳон Банки ўз харажатларини ташқи манбаларсиз ўзи 
қоплайди. 
3. Жаҳон Банкининг Ўзбекистон билан алоқалари 
 
Ўзбекистон Жаҳон банкига 1992 йил 21 сентябрда аъзо бўлганда унинг 
олдидаги мажбуриятларни бажариш учун 12,1 млн. АҚШ доллари миқдорда 
бадал тўлади. Ўзбекистонда ХТТБ томонидан 2493 акция (жами акциялар 
миқдорининг 0,17 фоизи) чиқарилди, овозлар эса-2743 (0,18 фоиз)ни ташкил 
этди. 
Мамлакатимиз мустақилликни қўлга киритган илк кунлариданоқ 
Бирлашган 
Миллатлар 
Ташкилотининг 
(БМТ) 
молия 
муассасалари 

---

ҳисобланмиш, «Халқаро Валюта Фонди» (ХВФ) ва Жоҳон банкининг 
«Халқаро тикланиш ва тараққиёт банки», «Халқаро тараққиёт ассоциацияси», 
«Халқаро молия корпорацияси», «Кўп томонлама сармоя ажратишни 
кафолатловчи агентлик»ка Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг 
1992 йил 2 июлдаги Қонунига асосан биринчилардан бўлиб аъзо бўлди.
Республикамиз мазкур молия муассасаларининг маблағларини жалб 
этишдан манфаатдордир, бу эса ўз навбатида, мамлакатимизда молия-кредит 
тизимини барқарор шаклланиши учун зарур шарт шароитлар яратилишини 
талаб қилади. 
Ушбу масала бўйича, ҳозирги кунда республикамизда талай ишлар 
амалга оширилди. Жумладан, ташқи иқтисоий фаолиятни ташкил этишнинг 
амалда тартибга солиш, яъни лицензиялаш, квота бериш ва ҳоказо каби 
турли хил рухсат берувчи шаклларидан воз кечилди ва уларнинг сонини 
анчага қисқартирилишига эришилди. 
Шунингдек, ташқи иқтисодий фаолиятни эркинлаштиришнинг асосий 
шартларидан бири ҳисобланган валюта сиёсатини эркинлаштиришга ва ХВФ 
Моддалар Битимининг VIII моддаси талабларига мувофиқ жорий валюта 
операциялари бўйича миллий валютамизнинг тўлиқ конвертацияланишига 
эришилди.
Бу эса Республикамизни жаҳон хўжалик алоқаларида янада фаол 
қатнашишига ёрдам беради ҳамда мамлакатимиз иқтисодиётига чет эл 
сармояларини ҳамда халқаро ва хорижий молия институтларининг 
кредитларини янада кенгроқ жалб этиш учун шароит яратади.
Ўтган йиллар давомида мамлакатимизга жалб этилган кредитларнинг 
аксарият қисми саноатнинг қатор устивор лойиҳаларини маблағ билан 
таъминлашга, кичик бизнесни ривожлантиришга, шунингдек, давлат 
томонидан амалга оширилаётган иқтисодий ислоҳатларни таркибий 
ўзгаришларини жадаллаштиришга йўналтирилди. 
Жаҳон банки 1993 йили Тошкентда ўз ваколатхонасини очди. Жаҳон 
банкининг Ўзбекистондаги асосий йўналишлари қуйидагилардан иборатдир: 

---

1. Бозор структурасининг шаклланишида техник ёрдам кўрсатиш; 
2. Ишлаб чиқариш ва ижтимоий соҳаларни ривожлантириш бўйича 
лойиҳаларни амалгам оширишга молиявий жиҳатдан кўмак бериш; 
3. Мутахассисларни тайёрлаш ва қайта тайёрлаш. 
Бозор тизимларини шакллантиришга техник ёрдам бериш борасида 
республикада макроиқтисодий соҳада мониторинг ўтказиш, уларни таҳлил 
этиш, банк тизими, бухгалтерия ҳисоб-китобларини, коммуникацияларни 
ривожлантириш каби тадбирлар киради. Жумладан, бу борада Жаҳон банки 
тизимининг ривожланиш даражаси йўналишида тадқиқот ишлари олиб 
борилди, 
ундан 
келиб 
чиққан 
ҳолда 
бозор 
механизмининг 
инфраструктурасини мужассамлаш, илмий-теҳникавий салоҳият даражасини 
аниқлаш ишлари олиб борилди. 
Ўзбекистон Республикаси Жаҳон Банкига 1992 йилда аъзо бўлган 
бўлса, шу даврдан бошлаб мамлакатимиз, унинг молиявий маблағларидан 
иқтисодий ислоҳотларни амалга оширишда кенг кўламда фойдаланмоқда. 
ЖБ Ўзбекистон Республикасида ўзининг асосий мақсадлари қилиб 
қуйидагиларни белгилаб олган. 
 мамлакат иқтисодий ва ижтимоий соҳаларини мустаҳкамлаш ҳамда 
унинг инфратузилмасини замонавийлаштиришда молиявий ёрдам 
кўрсатиш билан бирга халқ турмуш даражасини оширишда ўзининг 
маслаҳатларини бериб бориш; 
 Ўзбекистоннинг тараққиёт йўналишини белгилашда унинг ҳукумати 
ҳамда халқи билан ҳамкорликда бошқа давлатларнинг билим ва 
тажрибаларидан унумли фойдаланишни йўлга қўйишдан иборатдир.
ХТТБ ва ХТУ Ўзбекистон Республикасига 13 та лойиҳа бўйича 599 
млн. АҚШ доллари миқдорида имтиёзли кредит ҳамда 2,40 млн. АҚШ 
доллари миқдорида грант маблағлари ажратган.
Ушбу лойиҳаларнинг 3 таси, яъни 247 млн. АҚШ долларига тенг 
бўлган кредитлар республикамиз томонидан тўлалигича ўзлаштирилиб 
бўлинган ва ёпилган. 

---

Ҳозирги кунда ХТТБ республикамизда қуйидаги лойиҳаларни амалга 
оширилишида молиявий ёрдам кўрсатмоқда. Хусусан: 
- сув таъминоти лойиҳаси бўйича қишлоқ жойларда яшаётган халқ 
соғлиғини сақлаш ва уларни санитар жиҳатдан тоза ичимлик суви билан 
таъминлаш; 
- Тошкент шаҳар санитар ҳолатини яхшилаш ва ундаги чиқиндиларни 
бошқариш; 
- «Соғлиқ 1» лойиҳаси бўйича халқ соғлиғини сақлаш; 
- Бухоро ва Самарқандни тоза ичимлик суви билан таъминлаш; 
- Ер ирригация ва мелиорациясини яхшилаш бўйича дренаж тизимини 
йўлга қўйишни молиялаштириш; 
- қишлоқда жойлашган корхоналарни қўллаб-қувватлаш; 
- давлат молия соҳасини ислоҳ қилиш бўйича лойиҳаларни амалга 
оширилишида яқиндан кўмак бермоқда.