Toshkent moliya instituti "statistika" kafedrasi

Aholining umumiy, pirovard va real daromadalirini hisoblash
tartibi (mln. so’m) 
t/r 
Ko’rsatkichlar 
Bazis davr 
Joriy davr 
1. 
Pul daromadlari 
100,0 
109,0 
Shu jumladan: 
a) ish haqi 
84,3 
97,6 
b) pensiya, stipendiya, turli nafaqalar 
10,0 
10,4 
v) renta, foiz, foyda va dividendlar 
0,7 
1,0 
2. 
Shaxsiy yordamchi xo’jalikdan tushgan daromadlar 
3,8 
3,5 
3.
Nobozor daromadlar 
8,2 
9,0 
4.
Aholining umumiy daromadi (1q+2q+3q) 
112,0 
121,5 
5.
Umumiy 
(nominal) 
daromaddan 
chegirib 
tashlanadigan har xil to’lovlar – ja’mi 
14,0 
14,5 
Shu jumladan: 
a) soliqlar va moliya tizimiga to’lanadigan har xil 
zaruriy to’lovlar 
6,0 
6,3 
b) maishiy xizmatlar uchun to’lovlar 
8,0 
8,2 
6.
Real daromad, haqiqiy baholarda (4q-5q) 
98,0 
107,0 
7.
O’rtacha baho indeksi (J
p
) 
1,0 
1,1 
8. 
Real daromad taqqoslama baholarda (6q:7q) 
98,0 
97,4 
Real daromad indeksi qo’yidagicha hisoblanadi: 
yoki
bu erda, 
J
rd
- real daromad indeksi 
RD
0 
va RD
1
real daromadning bazis va joriy davrlardagi summasi 
J
p
- bahoning umumiy indeksi 
Misolimizdan: 

992
,
0
1
,
1
:
092
,
1
1
,
1
:
0
,
98
0
,
107
:
0
1
р




p
Љ
J
тЂ
тЂ
J
yoki 99,2 foiz; 

992
,
0
98
,
0
:
973
,
0
0
,
98
:
1
,
1
0
,
107
:
р
0
1
р




тЂ
J
тЂ
J
Љ
yoki 99,2 foiz. 
Demak, real daromad joriy davrda bazis davrga nisbatan 0,8 punktga 
kamaygan. Shu davr ichida narx esa 10 foizga oshgan. Narx o’zgarmagan yoki 
pasaygan sharoitda pul daromadi ko’paysa, real daromad ham ko’payadi. Agar pul 
daromadi o’zgarmay turib narx oshsa, real daromad pasayadi, narx pasaysa, 
aksincha ortadi. Pul daromadi va narxlar real daromadga qarama-qarshi 
yo’nalishda ta’sir etadi. 
Ishlab chiqarish xarajatlarini shu ishlab chiqarish omillariga egalik qiluvchi 
shaxs qoplaydi. Shu sababli barcha daromad ularning qo’lida mujassamlashadi. 
Aynan shu daromadlar birlamchi daromadlar bo’lib, ular 
«funktsional»
daromadlar deb yuritiladi. Bu daromadlarga quyidagilar kiradi: bozor sektoriga 
yollangan ishchilarning ish haqi; davlat sektoridagi xizmatchilarning daromadi; 

---

293 
yirik kompaniyalar va tadbirkorlar foydasi; kichik mulkdorlar daromadi (foyda, 
renta, foiz va dividendlar kombinatsiyasi). 
Birlamchi daromadlarni aholining ayrim guruhlari miqyosida taqsimlash 
«vertikal» daromad tushunchasini keltirib chiqaradi. Bu daromadning 
«funktsional» daromaddan tub farqi shundaki, uning taqsimotida bevosita davlat 
qatnashadi. Shu sababali taqsimot natijasida bevosita shu daromadni yaratishga 
qatnashmagan kishilar (masalan, mehnatga layoqatsizlar yoki ishsizlar) ham 
daromadga ega bo’ladilar. 
Davlat «funktsional» taqsimotdan «vertikal» taqsimotga o’tishni quyidagi 
usullar yordamida amalga oshiradi: