Toshkent moliya instituti rasulova d. V., Xotamov I., Asatullaev X. S. Biznesni tadqiq etish usullari

6.2. Biznes faoliyatiga ta’sir qiluvchi ichki va tashqi omillarni o’rganish
Kompaniya strategiyasini belgilashga ko’plab omillar ta’sir kursatadi. Bu omillarning o’zaro ta’siri da bir tarmoqda o’ziga xos xususiyatlarga ega bulib, vaqt davomida o’zgarib turadi. Strategiyami belgilovchi omillar doim bir-biridan farq qiladi. Firma hamisha ham o’zi xohlagan strategiyani tanlay olmaydi. Uning darakatlari qonun, siyosati, ijtimoiy tartibot va jamiyat mavdei bilan chegaralanadi.
Strategiyani ijtimoiy talablarga moslashtirish quyidagilarni nazarda tutadi:

• 
  jamiyat manfaatlari va odob me’yorlari doirasida ishchanli ko’rsatish;
  
• 
  ijtimoiy afzalliklar va jamiyat edtiyojlariga ijobiy qarab, o’z faoliyatini tartibga solish;
  
• 
  tartibga soluvchi me’yorlar bilan ziddiyatga bormaslik uchun zarur harakatlarni uz vaqtida amalga oshirish;
  
• 
  hissadorlar va jamiyat manfaatlari o’rtasida muvozanatni saqlash;  jamiyatda kompaniyaning fuqarolik mavqeini ta’minlash.
  

Tarmoqning jozibadorligi va raqobatchilik darajasi strategiyani belgilashga katta ta’sir ko’rsatadi. Kompaniya strategiyasini ilgari shug’ullanilmagan sohaga asoslab qurish mutlaqo yaramaydi. Strategiya kompaniyaning yaxshi anglangan sohasiga qurilishi lozim.
Strategiyada hisobga olinishi lozim bo’lgan va aslida uni belgilovchi birlamchi omillarning oddiy modeli 5-chizmada keltirilgan. Bu omillarning o’zaro ta’siri, odatda, har tomonlama mazmunga ega bulib, tarmoq va kompaniya uchun alohida farqlanadi.
Odatda, ichki va tashdi vaziyat o’rtasidagi farq aniq bulmasa, raqobatli ustunlikka erishilmasa, kompaniya faoliyati yaxshilanmagan bo’lsa, strategiyaning o’zi muvaffaqiyat keltira olmaydi.

1-Rasm. Kompaniya strategiyasini belgilovchi omillar.
Tashkilot strategiyasi - kompaniyani turgan joyidan erishmokchi bo’lgan joyiga qanday kilib utkazish mumkin, degan masalani echish borasidagi yuriqnomadir. Odatda strategiya 4 xil darajada ishlab chidiladi:
-korporativ strategiya (kompaniya va uning faoliyat yo’nalishlari bo’yicha umumiy strategiya);
-ishbop strategiya (kompaniyaning xar bir yo’nalishi uchun strategiya);
-funktsional strategiya (kompaniyaning xar bir funktsional tuzilmasi uchun strategiya);
-amaliy strategiya (asosiy to’zilmalar: zavodlar, savdo shoxobchalari va bulimlar uchun).
Strategiyani ishlab chshchishning asosiy tashkiliy pogonalari
Strategiya fakat oliy raxbariyat mikyosidagina ishlab chiqilishi mumkin emas.