|
55
Xulosa
Yuqorida tahlil qilingan boblarni umumlashtirgan holda xulosa qilib
aytishimiz mumkinki O’zbekiston a sug’urta bozorlari o’z ishini bir maromga
qo’yib olgan va yil an yilga bu soha a o’sish ko’zatilmoq a.
Mustaqillikning dastlabki yillarida barcha sohlar singari sug’urta
bozorlarining ham asosi yaratil i. Ya’ni sug’urta tizimida tegishli qonun
hujjatlari qabul qilindi. Keyingi yillarda ushbu qonunlar rivojlantirilib
takomillashtirib borildi. Sug’urta bozorlarining professional ishtirokchilarini
qulayliklarini ko’zlab bir necha bor Preze ent qarorlari qabul qilindi. Ushbu
qilingan saiharakatlar evaziga yurtimiz o’zining milliy sug’urta bozoriga ega
bo’l i.
So’ngi yillar a o’zining moliyaviy barqarorligi bilan bir qancha sug’urta
kompaniyalari ajralib chiqmoqda. Har bir kompaniya sug’urta bozorlarida
o’zining mavqeyiga ega bo’lib bormoq a va bu, shu soha a i iy raqobat
yuzaga kelayotganidan darak beradi. Shu bilanbir qatorda shuni takidlash
kerakki soha qilinishi lozim bo’lgan ishlar yetarlicha topila i.
Sug’urta bozorlani so’ngi yillar agi ko’rsatgichlari i obiy o’zgarishlarga
ega bo’lsa a milliy sug’urta bozorimizni rivojlangan sug’urta bozorlari
qatoriga kiritish qiyin. Jahon ta ribasi an ma’lumki mamlakatning sug’urta
bozori qay darajada rivojlanganligiga shu mamlakatning yalpi ichki
mahsulotidagi sug’urta mukofotlarining uluhiga qarab baho beriladi. Ammo
yurtimizda hali sug’urta mukofotlarining YaIMdagi ulushi hattoki 0.5%ni ham
tashkil qilmay i. Rivo langan mamlakatlarning ushbu ko’rsatkichlariga e’tibor
qaratsak 2010 yildagi sug’urta mukofotlarini YaIMdagi ulushi AQSHda 8.8%,
Kanadada 7.3% Buyuk Britaniyada 12.4%, Germaniyada 7.2%, Fransiyada
10.5% va Yaponiyada 10.1%ni tashkil etmoqda shuningdek rivojlanayotgan
davlatlarda sug’urta mukofotlarining YaIMdagi ulushi 2010 yida Braziliyada
3.1% Rassiyada 2.3%, Xitoyda 3.8%, Janubiy Koreyada 11.2% va Hindistonda
bu ko’rsatkich 5.1 % ni tashkil qilgan. O’zbekistonning so’ngi yilla i ushbu
ko’rsatkichlariga
nazar
tashlasak
yurtimiz a
2002 yil a
sug’urta
56
mokofotlarining jamini YaIM agi ulushi 0.29% bo’lgan bo’lsa 2003 yil a
0.28%ni 2004 yilda 0.22% 2005 yilda 0.28%ni 2006 yilda 0.24% 2007 yilda
0.26%ni 2008 yilda 0.24% 2009 yilda 0.3% va 2010 yilda 0.28%ni tashkil
qilgan. Albatta ko’rinib turib iki bu bora agi ko’rsatkichlar maqtarli darajada
emas. Demak indigo maqsadlarimizdan biri sug’urta mukofotlarini YaIMdagi
ulushini oshirish uni kami a 1% ga yekazish an iborat bo’la i.
Sug’urta faoliyatini yanada takomillashtirish dasturi doirasida hukumat
miqyosida sohaga oid bir nechta qonun va qator me'yoriy hujjatlar ishlab
chiqilib, sug’urta bozori ishtirokchilariga o'z faoliyatlarini yanada rivojlantirish
uchun keng sharoitlar yaratilib berildi. Shu bilan birga, jahon sug’urta bozori
bosib o'tgan yo'l va O'zbekiston sug’urta bozorida to'plangan tajribaga
asoslanib doimiy tarzda qonunchilik xujjatlari takomillashtirib borilmoqda. O'z
navbatida, sug’urta tashkilotlari ham bunday e'tiborga javoban respublika
ijtimoiy-iqtisodiy
hayotini
barqarorlashtirishda
va
xalqimiz
yashash
farovonligini yanada oshirishda o'zlarining munosib ulushini qo'shib kelmokda.
Birgina misol qilib "Kafolat" DASK (OAJ)ni olaylik kompaniya jismoniy
shaxslarga sug’urta xizmatlarini ko'rsatish bo'yicha respublikadagi yetakchi
kompaniyalardan biri hisoblanadi. Hozirgi kunda kompaniyaning respublika
hududlarida 150 taga yaqin bo'linmalari o'z faoliyatini olib bormoqda. Ayni
vaqtda kompaniya tomonidan 80 ga yaqin sug’urta xizmatlari taklif etilayotgan
bo'lib, shulardan 20 tadan ortig'i bevosita aholi uchun taklif etilayotgan sug’urta
turlaridir. Bugungi kun a «Kafolat» DASK (OAJ) tomoni an aholiga har
tomonlama qulay, pasaytiruvchi koeffitsiyentlarni o'z ichiga olgan va har
tomonning manfaatlariga to'liq mos keluvchi sug’urta xizmatlari taklif
etilmoqda. Shaxsiy sug’urta lash turlaridan baxtsiz hodisalardan sug’urta lash,
bog'cha
tarbiyalanuvchilari,
maktab
o'quvchilari,
talabalarni
baxtsiz
hodisalardan sug’urta lash, oilaviy baxtsiz hodisalardan sug’urta lash, chet elga
chiquvchilarni baxtsiz hodisalardan sug’urta lash turlari eng ommaviy tarzda
tadbiq etilmoqda. Mulkiy sug’urta turlaridan esa aholi imoratlari va mol-
mulkini sug’urta lash, transport vositalari sug’urta si, garovga qo'yilayotgan
57
mulkni sug’urta lash, ipoteka sug’urta si, lizinga berilayotgan mulk sug’urta si
kabi qator sug’urta turlari bilan aholiga xizmat ko'rsatilmokda. Kompaniya
tomonidan 2012 yilda aholiga sug’urta xizmatlari ko'rsatish bo'yicha 556,8
mingta sug’urta shartnomalari imzolandi. Aholiga taqdim etilgan sug’urta
xizmatlaridan kelib tushgan sug’urta mukofotlari hajmi 8765,8 mln. so'mni
tashkil etib, bu o'tgan yilgi ko'rsatkichga nisbatan 124,6% yoki 1731,9 mln.
so'mga oshdi.
Yuqoridagi malumotlarga asoslani xulosa sifatida shuni aytish mumkinki
yurtimiz sug’urta kompaniyari oldida quyidagi vazifalar turibdi:
1.Kompaniyaning mintaqaviy tarmog'ini kengaytirish.
2. Sug’urta qoplamalarini to'lash masalalarini ko'rib chiqish bo'yicha
kadrlar malakasini oshirish.
3. Assistans xizmatlari bilan ishlashni faollashtirish.
4.
Sug’urta langan mol-mulkka yetkazilgan zarar miqdorini
aniqlashbo'yicha xizmat ko'rsatuvchi tashkilotlar bilan hamkorlik o'rnatish.
5. Sug’urta da'volari bilan ishlash bshyicha uslubiy asosni
takomillashtirish.
6.
Kompaniya
faoliyatini
shaffofligi va
Kompaniya
to'g'risidagi
ma'lumotlarning ochiq-oydinligini ta'minlash.
7. Sug’urta da'volarini ko'rib chiqish bo'yicha Kompaniyaning tarkibiy
bo'linmalari faoliyatini nazorat qilish.
Shuningdek, sug’urta da'volarini ko'rib chiqish bo'yicha bajariladigan ish
tartibini optimallashtirish maqsadida Kompaniyalarimiz bir qator vazifalar,
Hususan:
1. Zamonaviy sug’urta bozori talablariga mos ravishda ham
mamlakatimiz va chet el tajribasini o'rgangan holda sug’urta shartnomalar
shartlarini takomillashtirishni davom ettirish.
2. Da'vo ishi bo'yicha amaldagi uslubiy qo'llanmalarni takomillashtirish.
58
3. Sug’urta qildiruvchilarga sifatli va tezkor xizmat ko'rsatish, sug’urta
qoplamalari miqdorini to'g'ri aniqlash va belgilangan muddatlarda amalga
oshirish bo'yicha nazoratni kuchaytirish.
4. Kompaniya mutaxassislarining malakasini oshirib borish.
Albatta ushbu vazifalar yurtimiz sug’urta bozorlarining rivojlanishiga hizmat
qiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
