Toshkent moliya instituti moliya-iqtisod

III BOB IQTISODIYOTNI MODERNIZATSIYALASH SHAROITIDA 
SUG’URTA BOZORLARINI TAKOMILLASHTIRISH MASALALARI
 
18
Sigma №3 2008. - S. 48.; Rossiya Fe erasiyasi sug’urta nazorati Federal xizmati va davlat statistikasi Federal 
xizmati ma'lumotlari.

---

40
3.1
 
Sug’urta bozorini takomillashtirishda xorij tajribasidan foydalanish 
masalalari
. 
 
Har bir soha a bo’lgani kabi sug’urta bozorlarini takomillashtirish 
yo’llari an biri bu hori iy mamlakatlarning bu bora agi ta ribasi an 
foy alanish ir. Xo’sh xori mamlakatlari a sug’urta bozorlari qanday 
shakinlantirila i avvalo shunga to’xtalib o’tsak. Umuman olgan a rivo langan 
mamlakatlarning ta ribasi shuni ko’rsata iki, sug’urta bozorlarining
shakillanish strukturasi bir hil ko’rinishga ega (7-rasm). Yani mijozlardan turli 
shartnomalar asosida sug’urta mukofoti yig’ish orqali sug’urta fondlari 
shakillantiriladi. Shakillangan fondning bir qismi sug’urta zahiraiga, yana bir 
qismi esa turli hil hara atlarni qoplashga (masalan su’gurta qoplamalarini qoplab 
berishga) sarflansa, qolgan qismi investitsion faoliyatga yo’naltirila i va ushbu 
faoliyatdan daromadlar shakillanadi.
AQSH qonunchiligiga muvofiq sug’urta deganda bir nechta individual 
subyektlarning sug’urta lovchiga huquqlarini ular o’rtasi a tuzilgan shartnoma 
asosi a berish orqali qaltisliklarni kamaytirishga mo’l allangan rasmiy i timoiy 
mexanizm tushunila i. Unga ko’ra bir shaxs (sug’urtalovchi) tomonidan 
ikkinchi shaxs (sug’urtalanuvchi) aniq ma’lum sabab orqali ko’rilgan zarar yoki 
kelishilgan hollarda belgilangan sug’urta mukofoti to’lana igan shartnoma 
tushuniladi. 

Rivo langan 

mamlakatlar 
sug’urta 
bozorining 
qaydarajada 
rivojlanganligiga sug’urta mukofotlarining YaIMdagi ulushiga qarab 
aniqlanadi. So’ngi yillar a ushbu ko’ratkich AQSH a turlicha bo’lgani 
ko’rishimiz mumkin (7-jadval) masalan 2002 yili jami sug’urta
mukofotlarining AQSH Yalpi ichki mahsulotidagi ulushi 9.58% ni tashkil 
qilgan. So’nigi o’n yillik agi eng yuqori ko’rsatkich 2003 yilga to’g’ri kelib shu 
yili sug’urta mukofotlarining YaIMdagi ulushi 9.61% ni tashkil etgan.