Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

Bankning bankrotligining о ‘ziga xos xususiyatlari
. Bankni bankrot 
deb topish to‘g ‘risidagi arizani ko'rib chiqish uchun iqtisodiy sud bank
650

---

operatsiyalarini amalga oshirish huquqini beruvchi litsenziya faqat 
0 ‘zbekiston 
Respublikasi 
Markaziy 
banki 
tomonidan 
qaytarib 
olinganidan keyin qabul qiladi.
Qarzdor bank 
kreditorlarning 
talablarini 
qondirishga 
qodir 
bo'lmagan taqdirda yuzaga keladigan munosabatlar hamda banklaming 
bankrotligi to'g'risidagi ishlami 
ko'rib chiqishning o'ziga xos 
xususiyatlari qonun hujjatlarida belgilangan tarzda tartibga solinadi.
Bankka tashqi boshqaruv joriy etilmaydi.
Sug'urtalovchining bankrotligi
. 
Sug'urtalovchining bankrotligi 
to'g'risidagi ishda, vounda nazarda tutilganlardan tashqari, sug'urta 
faoliyatini tartibga solish sohasidagi maxsus vakolatli davlat organi ham 
ishtirok etuvchi shaxs deb hisoblanadi.
Sug'urtalovchining mulkiy majmuasini sotish tashqi boshqaruv 
jarayonida 
oshirilishi 
mumkin. 
Faqat 
sug'urtalovchining 
o'zi 
sug'urtalovchining mulkiy majmuasini sotib oluvchi bo'Iishi mumkin.
Sugcurtalovchining mulkiy majmuasi tashqi boshqaruv jarayonida 
sotilgan taqdirda sug'urtalovchining mulkiy majmuasi sotilayotgan 
sanadagi sug'urta hodisasi yuzaga kelmagan sug'urta shartnomalari 
bo'yicha barcha huquq va majburiyatlar majmuani sotib olgan shaxsga 
o'tadi.
Tugatishga doir ish yuritish o'tkazilayotganida sug'urtalovchining 
mulkiy majmuasi sotib oluvchi faqat sug'urtalovchi bankrot deb topilgan 
sanaga 
qadar 
sug'urta 
hodisasi 
yuzaga 
kelmagan 
sug'urta 
shartnomalarini o ‘z zimmasiga olishga rozi bo'lganda sotilishi mumkin.
Bankni bankrot deb topish to4g ‘risidagi arizani ko4rib chiqish uchun 
iqtisodiy sud bank operatsiyalarini amalga oshirish huquqini beruvchi 
litsenziya faqat O'zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan 
qaytarib olinganidan keyin qabul qiladi.
Iqtisodiy sud sug'urtalovchini bankrot deb topgan taqdirda 
kreditorlarning talablari quyidagi tartibda qondiriladi:
- birinchi navbatda sug‘urta qildiruvchilaming hayotni sug'urta 
qilish sohasidagi majburiy sug'urta shartnomalari bo'yicha talablari;
651

---

- ikkinchi navbatda sug4urta qildiruvchilaming boshqa majburiy 
sug4urta shartnomalari bo4yicha talablari;
- uchinchi navbatda boshqa sug‘urta qildiruvchilaming (naf 
oluvchilaming) talablari;
- to 4rtinchi navbatda majburiy to4lovlami nazarda tutuvchi to4lov 
(ijro) hujjatlari bo'yicha talablar. Mazkur talablar to4la qondirilganidan 
keyin ijtimoiy sug4urta bo4yicha talablar va jinoyat yoki m a’muriy 
huquqbuzarlik 
oqibatida 
fuqarolaming 
mol-mulkiga 
yetkazilgan 
zaraming o ‘rnini qoplash bo4yicha talablari qondiriladi;
- beshinchi navbatda sug4urtalovchining boshqa kreditorlari 
talablari.
Qimmatli 
qog ‘ozlar 
bozori 
professional 
ishtirokchilar i
bankrotligining o (ziga xos xususiyatlarL
Qimmatli qog'ozlar bozori 
professional ishtirokchisining bankrotligi qonunda ko4zda tutilgan 
tutilgan shaxslardan tashqari, qimmatli qog'ozlar bozorini tartibga solish 
bo‘yicha vakolatli davlat organi ham ishtirok etuvchi shaxs deb 
hisoblanadi.
Qimmatli 
qog4 ozlar 
bozori 
professional 
ishtirokchilarining 
bankrotligi taomillarining ushbu Qonun bilan tartibga solinmagan o 4ziga 
xos 
xususiyatlari, 
shuningdek 
qimmatli 
qog'ozlar 
bozorida 
investorlaming huquqlari va manfaatlarini himoya qilish chora-tadbirlari
qonunda belgilab qo'yilishi mumkin.
{
Qimmatli 
qog‘ozlar 
bozori 
professional 
ishtirokchilari 
bankrotligining oldini olish va ularning to‘lov qobiliyatini tiklashning 
sudgacha taomillarini o'tkazish tartibi qonun hujjatlari bilan belgilanadi.
Kuzatuv joriy etilgan paytdan e ’tiboran muvaqqat boshqaruvchi o‘zi 
tayinlangan paytdan boshlab o6n kunlik muddat ichida o'zlariga qarashli 
qimmatli 
qog'ozlarni 
qimmatli 
qog‘ozlar 
bozorining 
qarzdor 
professional ishtirokchisiga boshqaruvga topshirgan qimmatli qog‘ozlar 
bozorining investorlariga bankrotlik to'g'risida ish qo'zg'atilganligi va 
muvaqqat boshqaruvchi o4z huquqini amalga oshira boshlaganligi 
haqida xabarnoma yuborishi shart. Mijozlaming qimmatli qog'ozlar
652

---

bozori professional ishtirokchisining tasarrufida boMgan qimmatli 
qog‘ozlari va boshqa mol-mulki tugatish massasiga kiritilmaydi.
Tashqi boshqaruv yoki tugatishga doir ish yuritish joriy etilgan 
paytdan e’tiboran mijozlaming qolgan qimmatli qog‘ozlari, agar tashqi 
boshqaruvchining yoki tugatish boshqaruvchisining mijozlar bilan 
kelishuvida boshqacha qoida nazarda tutilgan boMmasa, mijozlarga 
qaytarilishi lozim.
Qimmatli qog‘ozlar bozori professional ishtirokchisining tashqi 
boshqaruvi chogMda tashqi boshqaruvchi o‘ziga mijozlar tomonidan 
boshqaruvga topshirilgan qimmatli qog‘ozlami mijozlaming roziligi 
bilan va ulaming nomidan qimmatli qog‘ozlar bozorining boshqa 
professional ishtirokchisiga topshirishi mumkin.
Yakka tartibdagi tadbirkor yo ki yakka tartibdagi tadbirkor
maqomini yo ‘qotgan jism oniy shaxs bankrodigining tartibga solinishi.
Yakka tartibdagi tadbirkorning yoki yakka tartibdagi tadbirkor 
maqomini yo‘qotgan jismoniy shaxsning bankrotligi bilan bogMiq 
munosabatlarga nisbatan qoMlaniladi.
Qarzdor yakka tartibdagi tadbirkomi yoki yakka tartibdagi tadbirkor 
maqomini yo‘qotgan jismoniy shaxsni bankrot deb topish to‘g4risidagi 
ariza iqtisodiy sudga qarzdor yakka tartibdagi tadbirkor yoki yakka 
tartibdagi tadbirkor maqomini yo‘qotgan jismoniy shaxs, kreditor, 
prokuror, shuningdek davlat soliq xizmati organlari va boshqa vakolatli
( 
t
organlar tomonidan berilishi mumkin.
Qarzdor yakka tartibdagi tadbirkomi yoki yakka tartibdagi tadbirkor 
maqomini yo'qotgan jismoniy shaxsni bankrot deb topish to'g'risida 
ariza berish huquqiga kreditorlar ham ega, hay oti yoki sogMigMga 
yetkazilgan zaraming o'm ini qoplash to ‘g4risidagi, alimentlami undirish 
to‘g4risidagi talablar, shuningdek shaxsiy xususiyatdagi boshqa talablar 
qo‘yadigan kreditorlar bundan mustasno.
Qarzdor yakka tartibdagi tadbirkomi yoki yakka tartibdagi tadbirkor 
maqomini yo'qotgan jismoniy shaxsni bankrot deb topish taomili 
amalga oshirilayotganda hayoti yoki sogMigMga yetkazilgan zararning 
o‘mini qoplash to‘g ‘risidagi, 
alimentlami 
undirish to‘g6risidagi
653

---

talablami, 
shuningdek 
shaxsiy 
xususiyatdagi 
boshqa 
taiablarni 
qo'yadigan kreditorlar o 'z talablarini taqdim etishga haqli. Mazkur 
kreditorlarning talablari, agar ular bankrotlik taomili qo'llanilayotganda 
bildirilmagan bo'lsa, qarzdor yakka tartibdagi tadbirkorning yoki yakka 
tartibdagi tadbirkor maqomini yo'qotgan jismoniy shaxsning bankrotligi 
taomili tugaganidan keyin ham o'z kuchini saqlab qoladi.
Qarzdor yakka tartibdagi tadbirkorning yoki yakka tartibdagi 
tadbirkor maqomini yo'qotgan jismoniy shaxsning bankrot deb topish 
to'g'risidagi arizasiga qarzlarni uzish rejasi ilova qilinishi mumkin, 
rejaning nusxalari kreditorlarga va bankrotlik to'g'risidagi ishda
Kreditorlarning e ’tirozi boim asa, iqtisodiy sud qarzlarni uzish 
rejasini tasdiqlashi mumkin, bu esa bankrotlik to'g'risidagi ish 
yuritilishini uzog'i bilan ikki oygacha muddatga to'xtatib turish uchun 
asos bo'ladi.
Qarzlarni uzish rejasida quyidagilar ko'rsatilishi kerak: 
rejani amalga oshirish muddati;
qarzdor yoki uning oila a ’zolari iste’moli uchun har oyda 
qoldiriladigan summa miqdori;
kreditorlarning talablarini qanoatlantirish uchun har oyda yuborish 
mo'ljallanayotgan summa miqdori.
Iqtisodiy sud bankrotlik to'g'risidagi ishda ishtirok etayotgan 
shaxslaming asoslantirilgan iltimosnomasiga binoan qarzlarni uzish 
rejasini o'zgartirishga, shu jumladan uni amalga oshirish muddatini 
uzaytirishga yoki qisqartirishga, qarzdor yoki uning oila a’zolari 
iste’moli uchun har oyda qoldiriladigan summa miqdorini ko'paytirishga 
yoki kamaytirishga haqli.
Agar qarzdor yakka tartibdagi tadbirkor yoki yakka tartibdagi 
tadbirkor maqomini yo'qotgan jismoniy shaxs qarzlarni uzish rejasini 
bajarganligi 
natijasida 
kreditorlarning 
talablari 
to'la 
hajmda 
qanoatlantirilgan bo'lsa, bankrotlik to'g'risidagi ish yuritish tugatilishi 
kerak.
Iqtisodiy sudning qarzdor yakka tartibdagi tadbirkomi yoki yakka 
tartibdagi tadbirkor maqomini yo'qotgan jismoniy shaxsni bankrot deb