|
Bankrotlikning hayot sikli
Bosqichlari
Mazmuni
Tashkil topish va
faoliyatni boshlash
"Tashkil topish va faoliyatni boshlash”davrida
yangi tovar bozorga tavsiya etiladi, tovami
bozor talabi kuzatilmaydi va sotish darajasi juda
past bo'ladi. Mazkur bosqichda ko'proq tovar
bilan tanishuvni ta’minlash lozim bo'ladi.
i
Oyoqqa turish va
faoliyatni kengaytirish
"Oyoqqa turish va faoliyatni kengaytirish”
davrida korxonaning
bozorga chiqishi
va
tovarlami tavsiya etishi biroz jonlanadi, sotish
hajmi bir oz o'sishiga erishiladi, shu bilan
birgalikda tovarlarga yangilik kiritish xarajatlari
ko'payadi
0 ‘sish, rivojlanish
" 0 ‘sish, rivojlanish”
tovarlami sotish hajmi,
bozomi solishtirma sig'imi o'sib boradi, raqobat
kuchayadi
va
keskin
tus
oladi.
Mazkur
bosqichning asosiy vazifasi tovarlami sotish
hajmini va assortimentini oshirish hisobiga
maksimal foyda olishga qaratiladi.
81
Банкротя и к тугрисидаги кону н 4- модда
616
Gullash, taraqqiy etish
“Gullash, taraqqiy etish”
tovarlami sotish
hajmi, o ‘sish darajasi eng yuqori (maksimal)
darajaga ko'tariladi, bozor ushbu mollar bilan
haddan ziyod to‘yinadi, yangiliklarga oid
xarajatlar kamayadi, ish hajmini bundan ortiq
oshirib ЬоЧтау qoladi.
Cho‘kisb va sinish
davri
“Cho‘kish va sinish davri”
tovar iste’mol
uchun jozibadorligini yocqotadi, sotish hajmi,
mahsulotning bozordagi sig'imi tushib ketadi.
Iqtisodiy nochorlik davomiyligi har bitta korxonada turlicha kechadi
va yakun topadi. Bundan shunday xulosaga kelinadiki, har qanday
korxonaning oxirgi manzili bu iqtisodiy nochorlik, bankrotlik ekan.
Faqat ushbu davriylik har qaysi korxonada turlicha davriylikda kechadi.
Ya’ni siklik jarayon bitta korxonada tezroq, bitta korxonada sekinroq
kechadi. 0 ‘lim muqarrar ekan iqtisodiy nochorlik ham muqarrar
hisoblanadi. Lekin uning farqi boshqara olinishi, tartibga solinishi, ya’ni
uni o ‘zgartira olish imkoniyatining mavjudligidadir.
Bankrotlikka olib keluvchi omillarni ikki guruhga ajratish mumkin:
- ichki omillar
- tashqi omillar
Ichki omillar qatoriga: aylanma mablag6laming yetishmasligi;
resurslardan
foydalanish
samarasining
pastligi;
normadan
ortiq
aktivlaming saqlanishi; texnika-texnologiyalaming eskirganligi; ishlab
chiqarishni tashkil etishning eskiligi; mijozlar moliyaviy holatining
yomonligi; marketingning eskiligi; ortiqcha qarz majburiyatlarining
mavjudligi;
ishlab
chiqarishning
asossiz
kengaytirilishi;
tashqi
faktorlami hisobga olmasdan boshqarish strategisini belgilanishi va h.k.
kiradi.
Tashqi omillarga: iqtisodiy (davlatdagi krizis, inflyatsiya); siyosiy
omillar; ilmiy texnikaviy omillar; demografik omillar va h.k. omillar
kiradi.
Iqtisodiy nochorlik birdaniga kuzatiladigan holat emas. Uning
belgilari faoliyat davomida shakllanib, kuchayib, keskinlashib boradi.
617
Iqtisodiy nochorlikni belgilarini oldindan aniqlash ularga qarshi chora-
tadbirlar belgilab borish faoliyat va biznes davomiyligini ta’minlashning
muhim omili hisoblanadi. Shu sababli, iqtisodiy nochorlikka qarshi
kurashni ushbu holat paydo bo‘lganda emas, balki paydo bo‘lishidan
oldin kurashish lozim.
Iqtisodiy nochorlikni aniqlash va unga qarshi turli choralarni
ko‘rishni tahlilsiz imkoni yo‘q. Iqtisodiy tahlil etish orqali yuzaga
kelgan va yuzaga kelishi kutilayotgan holatlami oldindan bashorat qilish
mumkin. Bu bashorat aniqligi albatta birinchi navbatda moliyaviy
axborotlarning aniqligi, asosligi va ishonchligiga bog4liqdir.
Iqtisodiy nochorlik (bankrot)likni tahliiining maqsadi korxona
moliya-xo‘jalik faoliyatining “og‘riqli nuqtalari”ni aniqlash, ulaming
yuzaga kelishi va rivojlanishini baholash, sabablarini o ‘rganish orqali
iqtisodiy nochorlik risklarni kamaytirishga yordam beruvchi boshqaruv
qarorlarini qabul qilishdan iborat.
Tahlil mazmunini xo‘jalik yurituvchi subyektlaming iqtisodiy
nochorligi (bankrotligi) yuzasidan tahliliy amallami bajarish va ulaming
moliya-xo‘jalik faoliyatining joriy va istiqboldagi iqtisodiy, moliyaviy
ahvolini raqobatdoshlik taomillari asosida barqarorligini ta’minlash
b o ‘yicha amalga oshiriladigan tizimli analitik jarayonlami o ‘tkazish
tashkil etadi.
Q o‘yilgan maqsad va tahlil mazmunidan kelib chiqqan holda tahlil
vazifalari sifatida quyidagilami tarkiblash mumkin:
xo‘jalik
yurituvchi
subyektlar
iqtisodiy
nochorligi
(bankrotligi)ning joriy va istiqboldagi holatini baholash;
xo‘jalik
yurituvchi
subyektlarda
iqtisodiy
nochorlik
(bankrotlik)ning yuzaga kelish sabablarini o ‘rganish, tahlil etish;
- xo‘jalik yurituvchi subyektlar iqtisodiy nochorligi (bankrotligi)ni
tahlil etishning modellarini tuzib chiqish va uning o ‘zgarishlarini
baholash;
- xo‘ja!ik yurituvchi subyektlar iqtisodiy nochorligi (bankrotligi)
risklarini baholash va ulami minimallashtirish;
618
- xo'jalik yurituvchi subyekt iqtisodiy nochorligi (bankrotligi)ni
oldini olish yuzasidan aniq chora-tadbirlar belgilash;
- iqtisodiy nochorlik (bankrotlik)ni oldini olish va unga qarshi
kurashish yuzasidan boshqaruv qarorlarini tayyorlash va uni amaliyotga
joriy qilish.
Do'stlaringiz bilan baham: |
