Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

Узбекистон Республикаси Солик кодекс и, 22-модда
461

---

birinchidan, qarzdor tashkilotlar buxgalterlik hisoboti (Buxgalterlik 
balansi (1-shakl)), shuningdek, buxgalterlik balansiga ilova asosida 
debitorlik qarzi strukturasi va harakati tahlili amalga oshiriladi, keyin 
esa buxgalterlik 
hisobi 
registrlari 
va birlamchi 
hujjatlashtirish 
m a’lumotlari asosida aniq xo'jalik shartnomalari bo'yicha debitorlar 
kesimida debitorlik qarzi summalari inventarizatsiyadan o'tkaziladi. 
Inventarizatsiya natijalariga ko‘ra debitorlik qarzi qarzdor tashkilotlar 
bo‘yicha aniqlashtiriladi, uning umumiy summasidan undirib olish 
umidsiz qarzlar va muddati uch oydan ortiq qarzdorlik ajratiladi;
ikkinchidan, korxonalaming moliyaviy holatini baholash va 
balansning qoniqarsiz strukturasini aniqlash bo‘yicha moliyaviy 
ko‘rsatkichlar (va ularning o‘lchov qiymatlari) asosida har bir 
debitoming moliyaviy ahvolini baholash o4kaziladi.
Shunday qilib, qarzdorlikning umumiy hajmidan undirilishi 
umidsizlami ajratishni va keyin debitor korxona moliyaviy holati: joriy 
likvidlik 
koeffitsiyentini 
hisoblash, 
o cz 
mablag‘lari 
bilan 
ta ’minlanganlik 
koeffitsiyenti 
va 
to'lovga 
qobillikni 
tiklash 
koeffitsiyentini tahlil qilishni nazarda tutiladi. Fikrimizcha, debitor 
korxonalar tahlili korxona to'lovga noqobil ekanligini ko‘rsatsa, aynan 
turli nuqtayi nazardan korxonalar faoliyatini tavsiflovchi moliyaviy 
ko‘rsatkichlarni tahlil qilish kerak.
Muddati o'tgan majburiyatlarni tahlil etishda buxgalteriya balansiga
i
ilova sifatida beriladigan muddati o4gan debitorlik va kreditorlik 
qarzlari rasshifrovkasi m a’lumotlaridan foydalaniladi.
Uning tuzilishi quyidagi tarkibiy birliklarni o‘z ichiga oladi. Ushbu 
rasshifrovka muddati o4gan qarzdorlikka mavjud b o ig an hollarda 
to ‘ldiriladi.