Toshkent moliya instituti kredit-iqtisod fakulteti tijorat banklari foizsiz daromadlarini oshirish


Xulosa   Kurs ishini bajarish jarayonida quyidagi xulosalar



Download 0,56 Mb.
Pdf ko'rish
bet14/15
Sana30.12.2021
Hajmi0,56 Mb.
#90579
TuriReferat
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15
Bog'liq
tijorat banklari foizsiz daromadlarini oshirish yollari

Xulosa 

 Kurs ishini bajarish jarayonida quyidagi xulosalar shaklantirildi:  

1. 

Valyuta  bozorida  va  qimmatbaho  qog’ozlar  operatsiyalaridan 



keladigan daromadlar; 

Tijorta  banklari  daromadlarini  shakllantirishning  bu  omili  mamlakatimizda 

bozor iqtisodiyotiga o’tish munosabati bilan valyuta bozori va qimmatli qog’ozlar 

operatsiyalarida  banklarning  bevosita  ishtrok  etishi  bilan  bog’liqdir.  Ushbu 

jarayonning  boshlanganligiga  uzoq  vaqt  o’tgan  bo’lishiga  qaramay, 

respublikamizda faoliyat ko’rsatayotgan va shu sohadagi bir necha tijorat banklari 

o’z  daromadlarini  shakllantirishning  bu  yo’lidan  oqilona  foydalanmayaptilar. 

Mamlakatimiz bank tizimidagi ayrim banklar o’z daromadlarini shakllantirishning 

bu yo’liga hanuzgacha yetarli darajada e’tibor bermasdan kelmoqda.  

Agar  tijorat  banklari  respublikamiz  bank  tizimidagi  “ob  –  havo”  ni 

belgilashda  asosiy  rolni  o’ynashini  e’tiborga  olsak,  bu  tijorat  banklari  uchun 

vaziyatning ancha og’ir ekanligi yanada yaqqol ko’zga tashlanadi. 

2. 

Tijorat  banklari  tomonidan  mijozlarga  ko’rsatadigan  turli  pulli 



xizmatlar  hajmi  (banklar  va  mijozlarga  ko’rsatishda  xizmatlar  bo’yicha  olingan 

kommisiyadan daromadlar); 

Shubhasizki,  tijorat  banklari  o’zlarining  xarajatlarini  moliyalshtirish  uchun 

yetarli  miqdordagi  daromaga  ega  bo’lishlari  lozim.  Ana  shu  daromadlarning  bir 

qismi tijorat banklari tomonidan quyidagi pulli xizmatlarni ko’rsatish orqali qo’lga 

kiritiladi: mijozlarga kassaviy xizmat ko’rsatish, mijozlarga ish haqi berish uchun 

oldindan  naqd  pullarni  tayyorlash  va  ularga  yetkazib  berish,  pul  hisob-kitob 

talillaarini  mijozlarga  berish,  korxona  va  aholining  qimmatli  buyumlarini  saqlash 

mijoz  nomidan  va  uning  topshirig’iga  asosan  turli  shartnomalar  tuzish,  mijoz 

topshirig’iga  asosan  pul  mablag’larini  o’tkazib  berish  va  shu  kabi  turli  xil 

zamonaviy  xizmatlar.  Bu  xizmatlar  va  ularning  boshq  turlari  tijorat  banki  bilan 

mijoz o’rtasida turli xil pulli xizmatlar ko’rsatish to’g’risida tuzilgan shartnomaga 




asosan  amlaga  oshiriladi.  Boshqa  sharoitlar  teng  bo’lgan  taqdirda  tijorat  banki 

o’zining  mijoziga  qanchalik  sifatli  va  har  tomonlama  xizmat  ko’rsatsa,  uning 

daromadi faoliyatining shu turi bo’yicha shuncha yuqori bo’ladi.  

Shu o’rinda ta’kidlash lozimki, tijorat banklari bu daromadlarining iqtisodiy 

tabiati  ularning  asosiy  faoliyati  natijasida  olinadigan  daromadning  (foizlarning) 

iqtisodiy tabiatidan birmuncha farq qiladi. Fikrimcha, pulli xizmatlar ko’rsatishdan 

olinadigan  daromadning  iqtisodiy  tabiatini  ko’rib  chiqishda  bu  xizmatlarni  taklif 

qiluvchilar mehnatning xarakteri birinchi navbatda inobatga olinishi kerak. 

3. 

Yordamchi  faoliyatdan  olinadigan  daromadlarning  miqdori  (boshqa 



daromadlar); 

Bozor iqtisodiyoti sharoitida tijorat banklari ta’sischilar sifatida  o’zlarining 

a’zolik  badallariga  (paylariga)  asoslangan  holda  boshqa  xo’jalik  yurituvchi 

sub’yektlarning  faoliyatida  ham  ishtrok  etishlari  mumkin.  Bu  asosan  shu  bilan 

bevosita  bog’liqki,  inflyatsiya  sharoitida  tijorat  banklarining  o’z  kapitallari  ham 

qadrsizlanmasdan  qolmaydi.  Xuddi  shuning  uchun  ham  ular  o’z  kapitallarini 

foydali  va  oqilona  joylashtirish  uchun  tijorat  banklari  ta’sischilik  faoliyati  bilan 

shug’ullanishi  kerak.  Ana  shu  yo’nalishda  olinadigan  daromadlarning  miqdori 

xo’jalik yurituvcvhi sub’yektlar oborotiga joylashtirilgan va shu mablag’lardan qay 

darajada 

samarali 

foydalanayotganligiga 

bog’liq 

va 


tijorat 

banklari 

jamg’armalarining  shakllanish  manbalaridan  biri  bo’lib  hisoblanishi  kerak.  Jahon 

amaliyoti  va  o’tish  davrlarining  tajribasi  bu  daromadlar  turli  xildagi  tovar  va 

fondlar  birjalarini  ta’sis  etish,  investitsion  va  sug’urta  kompaniyalarini  vujudga 

keltirish jarayonida ishtrok etish va hokazolar orqali qo’lga kiritilishi mumkinligini 

ko’rsatib turibdi. Boshqacha qilib aytganda, bu daromadlarni tijorat banklari o’zlari 

mablag’larining  bir  qismini  moliyaviy  sektorga  joylashtirib  qo’lga  kiritishlari 

mumkin. Bu o’z navbatida, iqtisodiyotning bu sektorida investitsiyalarning qaytimi 

nisbatan  yuqori  ekanligi  bilan  belgilanadi  yoki  asosan  sababi,    kapitalga 

joylashtirilgan  daromad  normasi  iqtisodiyotning  bu  sektorida  hamma  vaqt  uning 

boshqa  sektorlariga  nisbatan  yuqori  ekanligidir.  Bundan  ana  shu  sektordagi 




xo’jalik yurituvchi sub’yektlarning foydalilik darajasi qancha yuqori bo’lsa, tijorat 

banklarining  ta’sischi  yoki  aksioner  sifatida  oladigan  foizli  yoki  dividendlari 

shuncha yuqori bo’ladi, degan xulosa kelib chiqadi. O’zbekiston Respublikasi bank 

tizimida  faoliyat  ko’rsatayotgan  tijorat  banklari  daromadlarini  shakllantirishdagi 

tarkibiy  qismlari  yo’nalishida  yanada  ko’proq  ishlarni,  yangiliklarni  qo’llash 

kerakligi yaqqol ma’lum bo’ladi. Chunki ularning faoliyatida bu sohada ko’p ishlar 

amalga  oshirilmagan  (ayrim  hollar  bundan  mustasno)  ular  daromadining  asosiy 

qismi  kreditlar  uchun  olinadigan  foizlar  hisobidan  shakllanmoqda.  Agar 

rivojlangan mamlakatlarda tijorat banklari o’z mijozlariga 400 xildan ortiq xizmat 

ko’rsatayotgan bo’lsa,  respublikamiz  tijorat banklari o’z  mijozlariga 50 dan ortiq 

xizmat turini ko’rsatmoqda.

13

 



                                                           

13

  Abdullayev,  S.  Xodjayev.  Tijorat  banklarida  soliqqa  tortishning  o’ziga  xos  xususiyatlari  //  Bozor,  pul,  kredit.  – 



Toshkent, 2012.- №11(184). 



Download 0,56 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish