Toshkent moliya instituti iqtisodiyot nazariyasi

turli  maxsus (pensiya, sug’urta, xayriya), ijtimoiy 
fondlarning  mablag’lari
.  Bu  fondlarning  pullarini  hosil  bo’lishi  va  ishlatilishi  
har xil  vaqtda  yuz beradi. Bu  ma’lum  miqdorda  pul  mablag’larini bo’sh qolib, 
qarz fondiga  aylanishi  uchun  imkon  beradi. 
Beshinchidan
, aholi  pul  daromadlari  va  jamg’armalari. Fuqarolarning  
iste’molchi  sifatida    qimmatbaho tovarlar  olish, uy  qurish, marosimlar   o’tkazish  
uchun jamg’arilgan  pullari  ishlatilgunga qadar bo’sh bo’ladi. 
Oltinchidan,
 
tadbirkorlar, katta puldorlar qo’lidagi pullar.          
Bulardan tashqari:  davlat  byudjetidan uzoq muddatli qarz  berish  uchun  
maxsus  mablag’  ajratiladi.  Undan  tashqari  MB qo’shimcha  emissiya  tufayli  
moliya-kredit  muassasalariga  kreditlar  berishi   mumkin.   
Ma’lum  vaqt  mobaynida  bo’sh  pullar  uning egalariga xech qanday daromad 
keltirmaydilar, shuning uchun kam miqdordagi  foiz  bilan  ham qarz berish foydali 
bo’lib qoladi. Natijada  ana shu bo’sh pullar ssuda kapitaliga aylantiriladi. Bunda 
banklar muhim rol o’ynaydi. Ular yuqori  foiz  bilan  pulga  muhtoj  bo’lgan  
biznesmenlar, tadbirkorlar va boshqalarga  o’z maqsadlarini amalga oshirish uchun 
qarz beradi. Hozirgi  sharoitda xo’jalikni moliyalashtirishda  qarz  mablag’larini  
ulushi oshib borishi  tendentsiyasi  kuzatilmoqda. Ularning  ulushi  ayniqsa  kapital 
quyilmalar hajmida  ko’payib bormoqda. Bunday tendentsiya Yaponiya,  Italiya,  
Frantsiyada  yaqqol  ko’zga  tashlanadi.  Masalan: Yaponiya firmalari  ishlab 
chiqarishni  kengaytirish uchun  sarflagan  mablag’larni 4/5 qismi chetdan jalb 
qilingan, ya’ni qarz olingan. Respublikamiz iqtisodiyotiga ham shunday tendentsiya 
xos.  
             

---

 
120