O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS
TA'LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI
«IQTISODIYOT» KAFEDRASI
«MIKROIQTISODIYOT. MAKROIQTISODIYOT» fanidan
KURS ISHI
Mavzu: Firma daromadlari va ularning turlari
Bajardi: Soliqqa tortish va sugurtalash
guruh talabasi Abduvosiyev Hojiakbar
Tekshirdi: Omonov Nurbek
Kurs ishi taqrizga topshirilgan sana
_________________________(imzo)_____________'>«____» _______2021 y.
|
|
Kurs ishi taqrizdan qaytarilgan sana
«____» _______2021 y.
|
Kurs ishi himoya qilingan sana
«____» _______2021 y.
Baho«_____» _________
|
___________
(imzo)
___________
(imzo)
___________
(imzo)
|
Komissiya a'zolari:
__________________
__________________
__________________
|
TOSHKENT – 2021
Mavzu-Firma daromadlari va ularning turlari
Reja:
Kirish
1. Xo'jalik yurituvchi subyektlar daromadlarining nazariy asoslari….4
2. Firma daromadini turlari va ularni aniqlash yo’llari……………...11
3. Firma daromadini oshirish yo’llari tahlili………………………..27
4. Pandemiya sharoitda O’zbekistonda davlat tomonidan firmalar qo’llab quvvatlash siyosati……………………………………………………29
Xulosa…………………………………………………………………31
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati……………………………………34
Kirish
O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan islohotlar, shu jumladan, institutsional islohotlar natijasida iqtisodiyotni davlat tomonidan tartiblash mexanizmi shaklantirilib, rivojlanish tendensiyalariga ega bo‘lib borilmoqda. O‘zbekistonda shakllantirilgan iqtisodiyotni davlat tomonidan tartiblash mexanizmi hozirgi jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi sharoitida uning salbiy ta’sirini yumshatish imkonini berdi.
O`zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning mamlakatimizni 2016 yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning asosiy yakunlari va 2017 yilga mo`ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo`nalishlariga bag`ishlangan Vazirlar Mahkamasining kengaytirilgan majlisida ma’ruzasida “ Bugun mamlakatimizning barqaror rivojlanish yo`lida izchil ilgarilab borishini tahlil qilar ekanmiz, o`tgan yili prinsipial muhim islohotlarni amalga oshirish bo`yicha qat’iy qadamlar qo`yildi
Ma’lumki, yurtimizda olib borilayotgan modernizatsiyalash va diversifikatsiyalash bo`yicha olib borilayotgan chora- tadbirlar samaradorligi o`z natijasini bermoqda. Xozirgi kunga kelib, O`zbekiston Respublikasida Firma daromadlari ham sezilarli darajada oshib bormoqda, o`z navbatida, davlat byudjetining daromad qismi ham oshmoqda.
Hozirgi davrda iqtisodiyot nazariyasi xarajatlar tasnifiga boshqacha yondoshadi. U resurslarning chegaralanganligi, noyobligidan va ulardan al’ternativ foydalanish deganda daraxtdan mebel, qurilish materiali, qog`oz va boshqa mahsulotlarni ishlab chiqarish imkoniyatlari tshuniladi. Bundan ma’lum ishlab chiqarishda qo`llanilayotgan biron-bir resursni iqtisodiy xarajatlari tovar ishlab chiqarish uchun eng oqilona ishlatish usuli qiymatiga teng. Resurslarni chegaralanganligi sababli har doim ishlab chiqarishni tashkil etish, tanlash muammosi oldida turadi. Tanlash bir vaqtining o`zida biror bir narsadan vos kechishni anglatadi. Shunday qilib, iqtisodiy xarajatlar — korxona tomonidan resurslarni yetkazib beruvchilarga to`lov, shuning deb ishlab chiqarishni aniqlangan variantini amalga oshirish uchun xuddi shu korxona tomonidan qo`llanishini ta’minlovchi ichki xarajatlardir. Yuqorida berilgan tarifdan biz xarajatlarni tashqi va ichki turlarga bo`linishini ko`rishimiz mumkin. Tashqi xarajatlarga o`z mahsulotini ishlab chiqarish uchun zarur narsalarni ya’ni ish haqi, yoqilg`i, xom ashyo va shu kabilarga tshuniladi. Ichki xarajatlar bu xususiy korxona egasi yoki magazin egasi o`ziga ish haqi to`lamaydi yoki o`z pulini savdoga qo`ygan bo`lsa, bankga qo`ygan taqdirdagi protsentini olmaydi. Ammo firma egasi normal foyda oladi.
Korxonalarning faoliyatiga baho berishda sotilgan mahsulotlarning hajmi, ularga qilingan sarf-harajatlar va foyda tushunchalaridan keng foydalaniladi. Korxonalarda tovar va xizmatlarni sotishdan olingan mablag`lar, ularning pul tushumlari yoki pul daromadlari deyiladi. Korxona, pul daromadlaridan sarflangan barcha xarajatlar chiqarib tashlangandan keyin qolgan qismi foyda deb yuritiladi. Ayrim adabiyotlarda bu iqtisodiy foyda deb ham yuritiladi.
Tovar va xizmatlar sotilganda ularning umumiy qiymati pul daromadlariga, undagi qo`shimcha qiymat esa foydaga aylanadi. Bundan ko`rinib turibdiki foydaning haqiqiy manbai qo`shimcha mahsulot yoki qo`shimcha qiymatdir. Lekin shu narsani aytish lozimki butun jamiyatda ba'zan alohida olingan bir mamlakatda foyda massasi bilan qo`shimcha qiymat massasi miqdor jihatdan bir-biriga teng bo`lishi mumkin. Lekin alohida olingan korxonalarda va tarmoqlarda yaratilgan qo`shimcha mahsulot olingan foyda miqdoran teng bo`lmasligi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |