Toshkent moliya instituti «iqtisodiyot» kafedrasi «iqtisodiyot nazaryasi»

O’zbekistonda iqtisodiyot tarmoqlari bo’yicha bandlar (2016 yil.)
l

Iqtisodiyot tarmoqlari	Ming kishi	Foizda
Iqtisodiyotda jami bandlar soni	13298,4	100,0
Shu jumladan tarmoqlarda:
Qishloq o‘rmon va baliq xo‘jaligi	3646,7	27,4
Sanoat	1802,4	13,6
Qurilish	1263,6	9,5
Savdo	1452,4	10,9
Tashish va saqlash	638,2	4,8
Yashash va ovqatlanish bo‘yicha xizmatlar	308,0	2,3
Axborot va aloqa	63,6	0,5
Moliyaviy va sug‘urta faoliyati	66,5	0,5
Ta‘lim	1105,6	8,3
Sog‘liqni saqlash va ijtimoiy xizmatlar ko‘rsatish	601,6	4,5
San‘at, ko‘ngil ochish va dam olish	65,1	0,5
Boshqa faoliyat turlari	2284,7	17,2

Respublikada bandlikning tarmoq tarkibidagi keskin kamayishi qishloq
qishloq xo‘jaligi soxasi ulushiga tegishli bo‘lgan. Agrar soxaning YaIMdagi ulushi

2016 yilda 2000 yilga taqqoslanganda 12,5 (30,1 dan 17,6) foizga qisqargani
holda, bandlikdagi ulushining kamayishi 6,8 foizni tashkil qilgan.
Respublikada bandlikning tarmoq tarkibidagi ro‘y beradigan istiqboldagi
muhim o‘zgarishlar sifatida quyidagilarni qayd qilish mumkin.
 Iqtisodiyotning, sanoat tarmog‘ining mavjud quvvatlarini yangilash va
modernizatsiyalash, ishlab chiqarishni diversifikatsiyalash hamda kooperatsiyalash
asosida mahalliylashtirish dasturlarini amalga oshirish natijasida bandlikdagi ancha
muhim miqdor va sifat o‘zgarishlar uning alohida tarmoqlariga tegishli bo‘ladi.
Jumladan, sanoatning qazib oluvchi va undiruvchi tarmoqlarida, band bo‘lganlar
salmog‘i nisbatan kamayib, uni qayta ishlovchi tarmoqlaridagi ulushi shunga mos
ravishda ortib boradi. Bu avvalo, yoqilg‘i, metallurgiya, kimyo va qurilish
materiallari sanoatiga tegishli.
 Qishloq xo‘jaligini innovatsion rivojlanish yo‘liga o‘tkazishda band
bo‘lganlar mutloq va nisbiy ulushining kamayishi tarmoq mahsulotining YaIMdagi
salmog‘i qisqarishiga mutanosib ravishda bo‘lishiga erishib borishga qaratilishi
zarur.
 Samarali bandlikni ta‘minlash talabi hisobga olinganda iqtisodiyotning
transport va aloqa tarmog‘i boshqa tarmoq va sohalarga qiyosan ancha yuqori
mavqega ega. Mazkur tarmoqda keyingi yillarda qaror topgan ijobiy tamoyillarni
saqlab qolish nafaqat sohada balki butun milliy iqtisodiyotda samarali bandlikni
ta‘minlashga ijobiy ta‘sir ko‘rsatadi.
 Samarali bandlikka erishib borish talabi nuqtai nazaridan iqtisodiyotning
qurilish hamda savdo tarmoqlarida va umumiy ovqatlanish sohalarida ishchi
kuchidan foydalanilmayotgan katta potentsial imkoniyatlar mavjudligini
ko‘rsatadi. Xususan, qurilish tarmog‘ining bandlikdagi ulushi 2000-2016 yilda ¼
hissaga ortgani holda, uning YaIM dagi hissasi deyarli o‘zgarmay qolgan. Savdo
va umumiy ovqatlanish sohalarining YaIM dagi ulushi kamayib borgan sharoitda,
unda band bo‘lganlar salmog‘i 1/3 barobarga ortgan.