Toshkent moliya instituti "ijtimoiy fanlar" kafedrasi



Download 4,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet333/643
Sana01.01.2022
Hajmi4,93 Mb.
#302989
1   ...   329   330   331   332   333   334   335   336   ...   643
Bog'liq
Mantiq

 

 

 

171 



 

real ma’no kasb qilib, insoniylashgan qiyofadagi ma’budlar siymosida namoyon bo‘ladi, ular Axura-Mazda 

atrofida  yaxshilik  urug‘ini  sepib  yuradi.  Bunday  tushunchalarning  aksi  esa  Axriman  atrofidagi  yovuz 

kuchlarda reallashadi. YOvuz fikr tajassumi Apa Mana, so‘lish va o‘lim timsoli Tuarvi hamda Zarik ismli 

devlar shular jumlasidandir. Zardushtiylik dinini ma’lum ma’noda axloqiy e’tiqod, uning muqaddas kitobi 

“Avesto”  ni  qadimgi  ajdodlarimiz  amal  qilgan  axloqiy  tushunchalar  va  ko‘rsatmalar  majmui  deyish 

mumkin.  Buni  ushbu  din  ayg‘omchisi  Zardushtning  “Avesto”dagi  Asha  alqovidan  joy  olgan  quyidagi 

so‘larni yaqqol ko‘rish mumkin: 



Quvonsin Axura-Mazda – “Eng loyiq haqning irodasi ro‘yobga chiqib”, Axriman daf bo‘lsin. 

Ezgu o‘y, ezgu so‘z, ezgu ishlarni alqayman, o‘zimni butkul ezgu uy, ezgu so‘z va ezgu amallarga baxshida 

etaman, Barcha qabih uy, yomon so‘z va yomon ishlardan tiyaman

YUkunchim, maqtovim, ezgu fikrim, Ezgu so‘z (savobli) ezgu ishlarim 

“tanamdagi jonim” bilan birga  

sidqi dildan Sizlarga (baxshida) bo‘lsin, 

ey o‘lim bilmas Valiylar. 

haqni sharaflab (deyman): 

“haqiqat – Oliy ne’mat. Bu ne’matdan ul kishi  

bahramandkim, savob unga bo‘lgay, 

kim agar xaq yo‘lida savob (ishdan) qolmasa, 

savob ishdan qolmasa, savob ishdan qolmasa” 

“Avesto” dagi talqinlar insonning real hayoti bilan bog‘liq ekanligi diqqatga sazovor. Undagi ezgulik ruhi – 

yaratuvchilik, ijodkorlik quvvati, YOvuzlik esa, buzish va buzg‘unchilik kuchi tarzida namoyon bo‘ladi. 

Axura-Mazda qiyofasidagi ezgulik hayot ramzi, erni inson, hayvonot va nabotot bilan boyitadi, inson ularni 

sog‘lik,  kuch-qudrat,  baxt,  shodlik,  umid,  ishonch,  go‘zallik,  farovonlik  yordamida  munavvar  qiladi. 

Axriman qiyofasidagi yovuzlik esa, qo‘rg‘oqchilik, ocharchilik, kasallik, mollar qirg‘inini, jisman va ruhan 

halokat singari halokalarni keltirib chiqaradi.  

“Avesto”da  umri  davomida  ezgulik,  yaxshilik,  poklik  va  tozalik  tamoyilari  bilan  i  kqrgn  odam  o‘lgandan 

so‘ng  uning  ruxi  rohat-farog‘atda  bo‘lishi,  gunohkor,  fosih  kishiniki  esa  aksincha:  azob-uqubat  hamda 

xunuklik  komiga  maxkum  etilishi  aytiladi.  Buni  professor  Tilab  Maxmudov  o‘zining  “  Avesto”  haqida” 

degan katta maqolasida atroflicha yoritiladi: solih odam o‘lgach, ruhining joni uch kun uning boshida zavq-

shavq,  rohat-farog‘at  og‘ushida  turadi,  keyin  xushbo‘y  o‘simliklar  yusiga  qalqib  chiqadi.  Uni  ajib  bir 

shabada,  muattar  nasim  qarshilaydi.  SHabada  qo‘ynida  15  yoshar  barcha  go‘zallaikdan  ham  go‘zal  qiz 

namoyon bo‘ladi. Bu go‘zal qiz egulik va poklik, savob ishlarnin timsoli. U ruhga qarata: “Muloyim edim, 

yanada  muloyimroq  qilding,  chiroyli  edim  yanada  go‘zal  qilding,  balandda  edim,  ezgu  o‘y,  ezgu  so‘z  va 

ezgu  a’mol  bilan  meni  yanada  balandga  ko‘tarding”  –  deydi.  Gunoxkor, yovuz  odamning  ruhi  esa,  vujud 

ustida  uch  kun  qolib,  tengsiz  azoblarni  boshidan  kechiradi.  Uch  kundan  so‘ng  u  o‘zi  yaratgan  barcha 

yovuzliklar  ustida  tarvoz  qiladi.  So‘ng  tirikligida  hech  qachon  uchratmagan  barcha  xunukliklardan  ham 

xunukroq  qizni  uchratdi,  “Ey  qora  yurak,  zahar  tilli,  munofiq  gunoxkor  –  deydi  qiz,  -  men  qiz  emasman 

sening tiriklik paytingda qilgan a’mollaringman. Sen tirikligingda Xudoga e’tiqod qilganlarni ko‘ra  – bila 

turib,  devlarga  sig‘ingansan.  YAqin  –  uzoqdan  kelgan  musofirlarga  boshpana  berganingda,  mexnat 

kildirganingda  xayr-sadaqa  ulashganingda,  ularni  kamsitgansan,  yaxshi  odamlarni  haqorat  qilgansan, 

ularning yuziga eshigingni yopib qo‘ygansan. Men – sen o‘ylagan yomon o‘y, sen aytgan yomon so‘z, sen 

qilgan yomon a’mollaringman. Nomussiz edim, sen tufayli battar orimni yo‘qotdim, jirkanch edim, yanada 

jirkanchli  bo‘ldim,  sharman  edim,  battaroq  sharmisor  bo‘ldim”.  Bu  erda  rux  va  vujud  muammosi  ifoda 



 


Download 4,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   329   330   331   332   333   334   335   336   ...   643




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish