Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

merchendayzing

 deyiladi.  

Chakana 

savdoning 

asosiy 

hajmi 

chakana 

savdo 

bilan 

shug‘ullanuvchi  do‘konlar  orqali,  kam  qismi  to‘g‘ridan  –  to‘g‘ri 

marketing,  shaxsiy  savdo  va  savdo  avtomatlari  yordamida  sotishni  o‘z 

ichiga oluvchi do‘kondan tashqari chakana savdo yo‘li bilan olib boriladi.  

Chakana  savdo  qiluvchi  tovarni  ulgurji  savdodan  yoki  ishlab 

chiqaruvchidan sotib oladi.  

  

11.3.Tovar harakati funksiyasi  

 

 

Marketingning  eng  muhim  qismi  mahsulotni  sotish  va  taqsimlash 

jarayonida  ishlab  chiqarilgan  mahsulotni  iste’molchiga  yetkazishni  hal 

etish.  Sotish  siyosati  -  iste’mol  tovarlarini  yetkazib  berishning  ehtimoli 

---

 

318 

 

 

 

kutilgan  variantlarni  tahlil  qilish  va  xo‘jalikning  yuqori  samarasiga 

erishishini 

ta’minlaydigan 

mahsulot 

taqsimotining 

hamma 

shaxobchalarida eng maqbul variantni ishlab chiqish bilan shug‘ullanadi. 

Sotish  siyosati  –  korxonaning  taqsimlash  miksi  bo‘yicha  marketing 

kompleksini  ishlab  chiqish  va  realizatsiya  qismi  bo‘yicha  chora-

tadbirlarini o‘z ichiga oladi. Bu chora-tadbirlar  marketing subyektlarini 

sotuvga mo‘ljallangan tovar va xizmatlarini kerakli miqdorda va tegishli 

sifatda, aniq vaqtda tegishli joyga yetkazib berishga yo‘naltirilgan bo‘lishi 

kerak. Bu vazifalarning bajarilishi firmani rejalashtirilgan foydani olishga 

olib keladi. Sotish siyosatida qaror qabul qilishning asosiy mezonlari tovar 

aylanmasi hajmi, bozor ulushi va boshqalar qabul qilinadi. Bu jarayonda 

tovarlarning  saqlanish  muddati  ularni  tarqatish  vaqtiga  bevosita  ta’sir 

etuvchi  omil  hisoblanadi.  Sotuv  kanallarining  imiji,  taqsimlash 

kanallarida ishtirok etuvchi subyektlarning kooperatsiya darajasi, tijoratda 

tavakkalchilik 

xavfinik 

amaytirish, 

taqsimlash 

kanallarining 

egiluvchanlik hayotiylikligini uzoq ta’minlash juda muhim hisoblanadi.

 

 

Savdo  siyosatining  vazifasi  –  ishlab  chiqarilayotgan  mahsulotlarni 

samarali  sotish  uchun  optimal  savdo  tarmoqlarini  va  tovarlarning 

harakatlanish tizimini tuzishdir.  

Jahondagi  ko‘plab  marketologlar  maqsadli  bozor  va  optimal  savdo 

natijaviyligiga tovar harakatlanishining ta’sirini narx siyosatiga  nisbatan 

yuqori,  deb  hisoblaydi.  Yaponiyalik  mutaxassislar  umumiy  marketing 

tizimida  savdo  siyosati  muhimligini  ta’kidlab,  tovarning  va  firmaning 

bozordagi  raqobat  poydevorini  oshirish  bo‘yicha  barcha  marketing 

kuchlarining asosi – o‘zagi, deb hisoblaydilar.  

Marketing  kompleksi  tizimida  savdo  siyosati  quyidagi  qarorlarni 

qabul qilishni ko‘zda tutadi:  

-

 

savdo va tovar harakati strategiyalarini firmaning umumiy marketing 

strategiyasi bilan o‘zaro bog‘liqligini aniqlash;  

---

-

 

 

319