Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot

Ishbay ish haqi 
— vaqtbay ish haqining o’zgargan shakli. U ishlab chiqarilgan mahsulot 
hajmiga qarab hisoblanadi. Ish haqi tayyorlangan mahsulotning miqdoriga proportsional 
ravishda o’zgaradi. Bu bog’lanish donabay ( baho) belgilash orqali amalga oshadi. Ishbay ish 
haqi to’langanda mahsulot ishlab chiqarish miqdori belgilanadi. U bir soat/vaqt davomida 
normal intensiv sharoitda ishlab chiqarilgan mahsulot miqdoridir. 
 
 

---

 
 
Donabay yoki ishbay  
1 soatga to’lanadigan ish haqi 
 ish haqi = -------------------------------------------- 
 
  
  1 
soatda 
ishlab 
chiqarilishi 
kerak 
 
    
 
 
  
 bo’lgan 
mahsulot 
miqdori 
 
 Ishbay ish haqi ko’proq qo’l mehnati ustun bo’lgan ishlab chiqarishda mahsulot 
miqdorini ko’paytirish zarur bo’lgan korxonalarda qo’llaniladi. 
 Hozirgi paytda vaqtbay ish haqini ham, ishbay ish haqini ham mehnat unumini, sifatini 
oshirishga, xom ashyolarni tejashga va boshqa natijalarni yaxshilashga qaratilgan turli-tuman ish 
haqi to’lash tizimi qo’llaniladi.  
  
Ma’lumki, hayotda ish haqi darajasi turli-tuman bo’lib, bunday tabaqalashuvning 
qator sabablari bor: 
 1. Ishchilar bir xil emas, ular qobiliyati, mahorati, ma’lumoti, tajribasi bilan farqlanadi. 
Bu o’z navbatida mehnat unumdorligida o’z ifodasini topadi. 
 2. Ish turlari o’ziga jalb qilishi bilan farq qiladi. 
 3. Mehnat bozori odatda nomukammal raqobat bilan xarakterlanadi. 
 4. Mehnat sharoiti turlicha bo’lib, ayrim ishlar sog’liq uchun zararli, qo’shimcha haq 
to’lashni talab etadi. 
 Ish haqi darajasi tarif sistemasi orqali tartibga solinadi.