Toshkent moliya instituti "buxgalteriya hisobi" kafedrasi

Joriy aktivlar 
Tadbirkorlik sub'ekti aktivni joriy sifatida tasniflashi lozim, qachonki: 
(a) 
u o‘zining odatiy operasion sikli davomida aktivni pulga aylantirishni 
mo‘ljallagan bo‘lsa, yoki uni sotishni yoki iste'mol qilishni rejalashtirsa; 
(b) 
u asosan savdo uchun aktivni o‘zida saqlasa; 
(v) 
u aktivni hisobot davridan so‘ng o‘n ikki oy ichida pulga aylantirishni 
mo‘ljallagan bo‘lsa; yoki 
(g) 
aktiv (BHXS 7 da ta'riflanganidek) pul mablag‘lari yoki ularning 
ekvivalenti bo‘lsa, bunda hisobot davridan so‘ng kamida o‘n ikki oy mobaynida aktiv 
almashtirilishi yoki majburiyatni so‘ndirish uchun foydalanilishi taqiqlanmagan 
bo‘lsa. 
Tadbirkorlik sub'ekti boshqa barcha aktivlarni uzoq muddatli sifatida 
tasniflashi lozim.Xo‘jalik yurituvchi subyektlar tomonidan tuziladigan va tegishli 
organlarga topshiriladigan moliyaviy hisobotlar 1 - BHMS bilan tartibga olinadi. 
Moliyaviy hisobotlarda quyidagi axborotlar to‘liq aks ettirilishi kerak: 
Joriy majburiyatlar 
69 
Tadbirkorlik sub'ekti majburiyatni joriy sifatida tasniflashi lozim, 
qachonki: 
(a) 
u o‘zining odatiy operasion sikli davomida majburiyatni so‘ndirishni 
mo‘ljallagan bo‘lsa; 
(b) 
u asosan savdo uchun majburiyatni o‘zida saqlasa; 
(v) 
majburiyat hisobot davridan so‘ng o‘n ikki oy ichida so‘ndirilishi lozim 
bo‘lsa; yoki 
(g) 
u majburiyatning so‘ndirilishini hisobot davridan so‘ng kamida o‘n ikki 
oy muddatga uzaytirish bo‘yicha shartsiz huquqqa ega bo‘lmasa. Majburiyatning, 
kontragentning hohishi bo‘yicha, uni ulushli instrumentlar chiqarish orqali 
so‘ndirilishiga olib kelishi mumkin bo‘lgan shartlari, uning tasniflanishiga ta'sir 
etmaydi. 
Moliyaviy holat to‘g‘risidagi hisobotda yoki izohlarda aks ettiriladigan 
ma'lumotlar 
Tadbirkorlik sub'ekti, yo moliyaviy holat to‘g‘risidagi hisobotda yo izohlarda, 
uning faoliyatiga to‘g‘ri keladigan ravishda tasniflangan va aks ettirilgan, satrlarda 
ko‘rsatiladigan moddalarining ikkilamchi batafsilroq qilib tasniflangan moddalarini 
ochib berishi lozim. 

---

130 
Ikkilamchi tasniflashda taqdim etiladigan tafsilot darajasi MHXSlarning 
talablariga va qamrab olingan moddalarning kattaligi, xususiyati va vazifasiga 
bog‘liq bo‘ladi. Tadbirkorlik sub'ekti ikkilamchi tasniflashning asosini aniqlashda 58-
bandda belgilangan omillardan ham foydalanadi. Ochib beriladigan ma'lumotlar har 
bir modda uchun farqlanadi, masalan: 
(a) 
Asosiy vositalar BHXS 16 ga muvofiq turkumlarga ajratiladi; 
(b) 
Debitorlik qarzlari xaridorlarning (savdo bo‘yicha) debitorlik 
qarzdorligi, o‘zaro bog‘liq tomonlarning debitorlik qarzdorligi, bo‘naklarga va 
boshqa to‘lov summalariga ajratiladi; 
(v) 
Tovar-moddiy zaxiralar, BHXS 2 “Tovar-moddiy zaxiralar” ga muvofiq, 
tovarlar, ishlab chiqarish zaxiralari, xom-ashyolar, tugallanmagan ishlab chiqarish va 
tayyor mahsulotlar kabi turkumlarga ajratiladi; 
(g) 
rezervlar xodimlarning daromadlari bo‘yicha majburiyatlar va boshqa 
moddalarga ajratiladi; va
(d) 
aksiyadorlik kapitali va kapitaldagi rezervlar to‘langan kapital, 
qo‘shilgan kapital va rezervlar kabi har xil turkumlarga ajratiladi.