Toshkent moliya instituti "bank ishi" kafedrasi "bank ishi"

6-jadval 
Omonatchilar depozit taklifiga bank foiz stavkasining ta’siri 
(ming so‘m hisobida) 
Ssenariy 
Foiz 
stavkasi 
Depozit summasi, 
(1 
oylik 
jamg‘armasi) 
Omonatchilar soni  Bir 
oylik 
depozitlar 
summasi 
Jamiga 
nisbatan 
ulushi, foizda 
O‘zgarishi, 
% 
(-;+) 
bazis 
O‘zgarishi, 
% 
(-;+) 
zanjirli 

---

157 
 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
1 
10,0 
100,00 
200 
20 000,00 
7,41 
0 
0 
2 
12,0 
150,00 
200 
30 000,00 
11,11 
3,70 
3,70 
3 
14,0 
200,00 
200 
40 000,00 
14,81 
7,41 
3,70 
4 
16,0 
250,00 
200 
50 000,00 
18,52 
11,11 
3,70 
5 
18,0 
300,00 
200 
60 000,00 
22,22 
14,81 
3,70 
6 
20,0 
350,00 
200 
70 000,00 
25,93 
18,52 
3,70 
Jami bir oylik depozit summasi 
270 000,00 
  
  
  
 
6-jadvalda bank foiz stavkasining omonatchilar depozit taklifiga ta’siri 6 ta ssenariyda 
ko‘rib chiqildi. Ssenariy shartiga ko‘ra, bankning  omonatchilari soni o‘zgarishsiz qolgan 
holda, foiz stavkalari oshishi depozit bazasining hajmiga ta’siri aniqlangan. 
1-ssenariyda  foiz  stavkasi  10,0  foiz  bo‘lganda  200  ta  omonatchining  depozit 
mablag‘lari 20 mln so‘mni tashkil etadi. 2-ssenariyda depozit foiz stavkasi 10 foizdan 12 
foizga  oshirilgan  har  bir  omonatchining  depozit  taklifi  50,0  ming  so‘mga,  200  ta 
omonatchining  depozit  taklifi  esa  10  mln  so‘m  ortgan.  SHu  tariqa  bank  depoziti  foiz 
stavkasining har gal 2 foizga oshirilishi omonatchilarning depozit taklifini 10 mln so‘mga 
yoki 3,7 foizga ortishiga olib kelgan. 
Agar,  depozit  hajmining  o‘zgarishini  bazis  asosida  ko‘rib  chiqadigan  bo‘lsak,  6 
ssenariydagi o‘zgarish hajmi 1 ssenariyga nisbatan 18,52 foizni tashkil etgan. Depozitlar 
hajmining o‘zgarishi zanjirli usuldagisida o‘sish barqaror ravishda 3,7 foizni tashkil etgan. 
Ta’kidlash  joizki,  yuqoridagi  jadvalda  bank  depozit  bazasiga  ta’sir  etishi  mumkin 
bo‘lgan  qator  omillarni  inkor  qilgan  holda,  faqat  birgina  foiz  omilini  ko‘rib  chiqdik. 
SHuning o‘zidayoq,  
bankning  depozit  mablag‘lari  hajmining  deyarli  3  martaga  ortishi  ro‘y  berdi.  Zero, 
banklar foiz stavkasining past yoki yuqoriligi omonatchilar depozit taklifiga ta’sir etuvchi 
asosiy  omillardan  hisoblanadi.  Agar  shu  jarayonda  reklama  omilidan  samarali 
foydalaniladigan bo‘lsa, bu ko‘rsatkich yana bir necha barobarga ortishi mumkin edi. 
Respublikamiz  tijorat  banklarida  depozitlar  barqarorligini  ta’minlashga  qaratilgan 
strategiyani  ishlab  chiqish  zarur.  Buning  uchun  esa,  birinchidan,  mijozlarga  depozit 
hisobraqamlarining  jozibadorligini  oshirish  imkoniyatini  beradigan  marketingni 
rivojlantirish  lozim;  ikkinchidan,  depozitlarning  barqarorlik  darajasini  tavsiflovchi 
ko‘rsatkichlar tizimi ishlab chiqilishi lozim; uchinchidan, bank uchun depozit bazasining 
asosini tashkil qiluvchi mijozlar guruhini aniqlab olish va ularga kompleks depozit-ssuda 
xizmatini taklif qilish lozim.