Toshkent moliya instituti "bank hisobi va audit" kafedrasi

Depozitni Tashkil Etish: Bitta Bank
Tasavvur qiling Birinchi Milliy Banki tomonidan 100 million dollarlik ochiq bozor xarajati olib borildi. Fed Birinchi Milliy Bankning qimmatli qog’ozlarini 100 million dollarga sotib olgach, bank zaxiralari 100 million dollarga ortganini biladi. Bu ortiqcha zaxiralar bilan bank nima qilishini bilish uchun taxmin qilish mumkinki bank orticha zaxiralarni saqlashni xohlamaydi, u bu orqali kichik summada daromad ko’radi. Biz tahlilni T-buxgalteriya shaklida boshlaymiz:


Birinchi Milliy Bank
Aktivlar Majburiyatlar

Qimmatli qog’ozlar -$100 m

Zaxiralar +$100 m
Chunki bankda tekshiriladigan depozitlar o’smagani sababli, talab qilinadigan zaxira o’zgarmay qoladi hamda bank uning qo’shimcha 100 million dollari unda 100 million dollar ortiqcha zaxira ko’payganini anglatadi. Ortiqcha zaxiralarda bank 100 million dollarlik miqdorga teng kredit berdi deb tasavvur qilamiz, Bank kredit berganida, u qarz oluvchining hisob raqamini tekshirishni ko’rib chiqadi hamda, ushbu jarayonni bu hisobraqamga joriy qiladi. Bu holatda, bank o’z balans hisobvarag’ini majburiyatlarini tekshiriladigan depozitda 100 million dollarga oshirish orqali muvofiqlashtiradi hamda o’z aktivlarini 100 million dollarlik kredit orqali oshishiga olib keladi. Natijada quyidagi T-buxgalteriya yuzaga keladi:

Birinchi Milliy Bank
Aktivlar Majburiyatlar

Qimmatli qog’ozlar -$100 m Tekshiriladigan depozitlar +$100 m

Zaxiralar +$100 m
Kreditlar +$100 m

Joriy balans hisobvarag’i holatida, Birinchi Milliy Bank hozir ham ortiqcha zaxiralarga ega hamda qo’shimcha kreditlar berishni xohlashi mumkin. Biroq, bu zaxiralar bankda uzoq vaqt davomida saqlanib qolmaydi.

Qarzga oluvchi sotib olishni cheklar yordamida amalga oshirganda,cheklar boshqa bankda jamg’arilib boriladi va 100 mln zaxira birinchi milliy bankdan chiqib ketadii. Natijada, bankda oldingiga qaraganda ko’proq hajmda qarz berish imkoniyati bo’lmay qoladi.
Birinchi milliy bankning so’ngi T-buxgalteriyasi