Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliyev pul va banklar

tortilganlik
Mijozlar bilan bogliq operatsiyalar.

9. 
   Tijorat banklari aktivlari riskka darajasiga qarab nechta guruhga bo‘linadi?
   

1. 
   2 ta.
   
2. 
   3 ta.
   

10. 
    Banklaming noa’nanaviy operatsiyalari qanday javobda to‘liq keltirilgan?
    

1. 
   Faktoring, kontokorrent (overdraft), forfeyting, trast.
   
2. 
   Faktoring, kredit - ijara (lizing), forfeyting, trast.
   

4. 
   Faktoring, kredit - ijara (lizing), kontokorrent
   

(overdraft), forfeyting, trast.

4. 
   Faktoring, kredit - ijara (lizing), kontokorrent
   

(overdraft), forfeyting.

11. 
    Banklaming daromadlari qanday tarkibdan tashkil topadi?
    

1. 
   Foizli
   
2. 
   Foizsiz.
   

4. 
   Foizli va foizsiz.
   
5. 
   Qiymatli va qiymatsiz.
   

12. 
    
    
    
    qanday
    
    operatsiyalar
    Banklaming xarajatlari guruhiga kiradi?
    

1. 
   Passiv operatsiyalar.
   
2. 
   Valyuta operatsiyalar.
   

4. 
   Aktiv operatsiyalar.
   
5. 
   Kapital operatsiyalar.
   

16. 
    BOB. NOBANK MOLIYA-KREDIT
    MUASSASALARI
    

1. 
   Nobank kredit tashkilotlari va ularni tashkil etish
   

Nobank kredit tashkilotlari deganda tor doirada ixtisoslashgan va alohida bank operatsiyalarini amalga oshirish huquqi bolgan kredit tashkiloti tushuniladi. Nobank kredit tashkilotlari har qanday bank operatsiyasini amalga oshira olmaydi. Xususan:

• 
  yuridik va jismoniy shaxslariga hisob-kitob xizmatlarini ko'rsatish va pul o'tkazmalarini amalga oshirish;
  
• 
  hisob -raqam ochish va yuritish
  
• 
  vakillik hisob varaqlarini ochish va pul mablag'larini o‘z nomiga joylashiirish va boshqa shu kabi operatsiyalar shular jumlasidandir.
  

Nobank kredit tashkilotlarining vujudga kelishining asosiy sabablaridan biri tez va kichik miqdordagi kreditlami berish, nisbatan yuqori foiz tolovlami to lash hisoblanadi. Chunki, tijorat banklari kredit summasi qancha bolishidan qat’iy nazar barchasiga bir xil talabni qo

Xalqaro amalyotda nobank kredit tashkilotlariga:

• 
  kredit uyushmalari;
  
• 
  mikrokredit tashkilotlari;
  
• 
  lombardlar;
  
• 
  lizing kompaniyalari;
  
• 
  faktoring kompaniyalari kiradi.
  

Lizing kompaniyalari bahosi yuqori va muddatli foydalaniladigan tovarlami tola qiymatda sotib olib ularni lizingga beradi:

1. 
   moliyaviy lizing;
   
2. 
   operativ lizing.
   

Nobank kredit tashkilotlari faoliyatidagi quyidagi xos xususiyatlariga ega. Nobank kredit tashkilotlari faqat alohida olingan bank operatsiyalarini amalga oshiradi.

Nobank kredit tashkilotlari faoliyati tor doirada ixtisoslashgan boladi. Bu ulami raqobatbardoshligini ta’miniash imkoniyatini beradi.

Nobank kredit tashkilotlari faoliyati Markaziy bank tomonidan Tijorat banklari faoliyati kabi qattiq nazorat qilinmaydi. Nobank kredit tashkilotlarining resurs bazasi quyidagi manbalardan tashkil topadi:

J ustau kapitali;

J boshqa tashkilotlarga berilgan moliyauiy yordam;

J o‘z a’zolaridan jalb qilinganpul mablag'lari;

J tijorat banklarining kreditlari;

S soffoyda;

J foyda hisobidan shakllantirilgan zaxiralar;

J o‘tgan yillaming taqsimlanmagan foydasi.

O‘zbekiston Respublikasida faktoring kompaniyalari mayjud emas. Faktoring operatsiyalarini tijorat banklari bajaradi. Ammo ular tovar hujjatlarini regress huquqi bilan sotib olishi mumkin emas.

Lizing kompaniyalari uzoq muddatli kreditlar bozorida tijorat banklari bilan raqobat qila oladilar. Ular bahosi yuqori va uzoq muddat foydalaniladigan tovarlami uzoq muddatli ijaraga beradilar. Lizing shartnomalarining o^rtacha muddati 3-5 yilni tashkil qiladi. Ammo lizing kompaniyalarining zaif jihati bo lib ularda resurslar yetishmaydi. Ular faoliyatini asosan o‘z mablaglari hisobidan moliyalashtirishga majburdirlar. Shu sababli ular tijorat banklarining uzoq muddatli kreditlarini keng kolamda jalb qiladilar.

O‘zbekiston Respupblikasida lizing operatsiyasi bilan tijorat banklari va lizing kompaniyalari shuglllanadi. Asosiy muammo shundaki, to lizing obyekti lizing-oluvchi tomonidan qabul qilib olinmagunga qadar tijorat banklari lizing kreditiga foiz hisoblay olmaydi.

Kliring uylari (palatalari) nobank kredit tashkiloti hisoblanadi va ular chek va hosilaviy qimmatli qog'ozlar bo^icha o‘zaro hisob-kitoblami amalga oshiradi. Kliring palatasi bar bir ishtirokchiga bankda hisob ochadi. Bu hisoblar mazmuniga ko‘ra aktiv-passiv hisoblar hisob- lanadi, ya’ni bu schyotlar debit yoki kredit qoldiqqa ega bolishi mumkin.

Ko‘pchilik mamlakatlarda nobank kredit tashkilotlari faoliyati Markaziy bank tomonidan tartibga solinadi va nazorat qilinadi. Ammo Angliya, Germaniya, Lyuksenburg kabi mamlakarlarda ular nazorat funksiyasiga ega emas. Shu sababli ushbu mamlakatlarda nobank kredit tashkilotlarining faoliyati moliya bozorining regulyatori tomonidan nazorat qilinadi. Nazorat jarayonida nobank kredit tashkilotlarining ustav kapitalining minimal miqdoriga nisbatan talablar qo'yiladi.

2. 
   Kredit uyushmalari va ulaming operatsiyalari