Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliyev pul va banklar

Depozitsiz таЫадЧаг:

• 
  banklararo kredit resurslari;
  
• 
  hukumat hisobvaraqlaridagi vaqtincha bo‘sh mablaglar;
  
• 
  tijorat banklaridan olingan resurslar;
  
• 
  boshqa mablaglar.
  

Banklaming depozit bolmagan mablaglari tarkibida moliya bozoridan jalb qilingan banklararo kredit resurslari asosiy salmoqni egallaydi. Banklararo kreditlar asosan qisqa muddatli xarakterga ega bolib, odatda ushbu kreditlami berish va olish jarayoni o‘zining tezkorligi bilan muhim ahamiyatga ega. Ushbu jarayon boyicha asosiy operatsiyalar banklaming vakillik hisobvaraqlari doirasida amalga oshiriladi. Ya’ni, tijorat banklari o‘zaro kelishuvga erishganda mablaglar vakillik hisobvaraqlari orqali olkazib beriladi. Shu bilan birga, ushbu kreditlar tijorat banklari uchun nisbatan arzon va muddati jihatidan «uzun» mablaglar hisoblanadi.

Xalqaro bank amaliyotida banklaming depozit bolmagan resurslari tarkibida asosiy yirik manbalardan biri qimmatli qog‘ozlar hisoblanadi. Banklar moliyaviy resurslami shakllantirish maqsadida aksiya, obligatsiya, depozit va jamg‘arma sertifikatlami muomalaga chiqaradi. Shuningdek, tijorat banklari uzoq muddatli resurslarini shakllantirishda ipoteka va subordinar qimmatli qog‘ozlari muhim o‘rin tutadi. Banklaming qimmatli qog'ozlami muomalaga chiqarish orqali resurslami shakllantirish bilan bogliq operatsiyalarini ikkita guruhga ajratish maqsadga muvofiq.

Birinchi guruhga, tijorat banklari ustav va qo'shimcha kapitalini shakllantirish maqsadida aksiya va subordinar qimmatli qog‘ozlami muomalaga chiqarish boyicha operatsiyalari, ikkinchi guruhga esa qisqa va uzoq muddatli resurslarga bolgan ehtiyojini qoplash uchun obligatsiya va ipoteka qimmatli qog'ozlari, depozit va jamg‘arma sertifikatlari bilan bogliq operatsiyalari kiradi.