Toshkent moliya instituti 3-mavzu. Klassik davrgacha bo‘lgan qadimgi iqtisodiy ta’limotlar ma’ruzachi kalandarov r. Reja

qishloq xo‘jaligi

dehqonchilik

Ksenofont fikricha
“Davlat”

“Qonunlar”

Ksenofontning Iqtisodiyotga oid asosiy asarlari

Asosiy ijtimoiy-iqtisodiy qarashlari

• 
  Kishilar o‘rtasidagi tengsizlikni tabiatdan deb hisoblaydi.
  
• 
  Mehnat taqsimoti to‘g‘risidagi o‘tmishdoshlarining g‘oyasini rivojlantirdi (Platon fikri bo‘yicha, har xil ehtiyojlarni qondirish uchun turli turdagi tovarlarning bo‘lishi taqozo etiladi).
  
• 
  Shahar xo‘jaligi to‘g‘risidagi ta’limotga asos soldi.
  
• 
  Dehqonchilikni iqtisodiyotdagi bosh tarmoq deb hisobladi.
  
• 
  Savdoga ijobiy munosabatda bo‘ldi, bilan shug‘ullanishini (Platon bo‘yicha, savdo bilan faqat quyi sinflar shug‘ullanishi kerak).
  
• 
  Pulning mohiyatini tahlil qilgach, uning ikki funksiyasi – tovarlar qimmati o‘lchovi va muomala vositasi – funksiyalarini ko‘rsatib berdi.
  
• 
  Ideal davlat to‘g‘risida ta’limot yaratadi, undagi kishilar uch toifaga bo‘lib ko‘rsatiladi:
  - faylasuflar;
  - harbiylar;
  - yer egalari, hunarmandlar, savdogarlar (faylasuflar, harbiylar davlatning boshqaruv apparatini tashkil etadi, butun jamiyatni bosh-qaradi; uchinchi toifa kishilar xo‘jalik ishlari bilan shug‘ullanadi).
  

Aristotel (Arastu)

(miloddan avvalgi 384-322 yillar)
Iqtisodiyotga oid asosiy asarlari
“Nikomaxov etikasi”
“Давлат”

“Siyosat”

Asosiy ijtimoiy-iqtisodiy qarashlari

• 
  barcha xo‘jalik faoliyati ishtirokchilari yashash vosi-talaridan foydalanish va boylik topish nuqtai nazardan tahlil qilinadi;
  
• 
  eng muhim ehtiyojlarni qondirish va boylik topish usullari to‘g‘risida fikr yuritiladi;
  
• 
  ekonomika, xrematistika tushunchalari ilgari suriladi:
  - ekonomika – bu eng muhim ehtiyojlarni qondirish uchun bo‘ladigan dehqonchilik, hunarmandchilik va mayda savdoda band bo‘lgan kishilarning faoliyati;
  - xrematistika – bu yirik savdo yo‘li bilan boylik topish.