Toshkent moliya instituti 3-mavzu. Klassik davrgacha bo‘lgan qadimgi iqtisodiy ta’limotlar ma’ruzachi kalandarov r. Reja

Boshqaruv tartibi
«Avesto» tushunchalari
Viloyatlar hokimi
Viloyatlar hukmdori
Viloyat (bir necha tuman)
Viloyatlar
Mamlakat (qabilalar ittifoqi)
Mamlakat hukmdori va oqsoqollar kengashi
Dax’yupati
Daxiyusastar
Kavi, dax’yupati

“Avesto”dagi miloddan avvalgi VII-VI asrlarda xususiy mulk turlari

Xususiy mulk


Uy-joy

Ekin yerlari

Oziq-ovqat mahsulotlari, hunarmandchilik buyumlari va anjomlari

Chorva
Ishlab chiqarish vositalari va qurollari, barcha ro‘zg‘or va shaxsiy buyumlar
“Avesto”da moddiy boyliklar yaratish eng yaxshi amal deb targ‘ib qilinadi. Moddiy boyliklar ishlab chiqarish asosi bo‘lgan ekin maydonlarini, chorva hayvonlarini ko‘paytirish va asrashga da’vat qilinadi va bu borada zarur tavsiyalar beriladi.
Boylik va xususiy mulk ma’nosini anglatadigan “gayta” atamasi “Avesto”da asosan mulkdor kishilarning moddiy ahvoli va farovonligini ta’riflashda ko‘p ishlatilgan.


Qadimgi Hindistondagi “Manu qonunlari”

(miloddan avvalgi IV-III asrlar)

Asosiy g‘oya:
Ijtimoiy mehnat taqsimotining, hukmronlik va bo‘ysunish institutlarining mavjudligi ko‘rsatiladi.


Qadimgi Hindistondagi iqtisodiy fikrlar

Hindistondagi iqtisodiy g‘oyalarni aks ettiruvchi qadimiy yodgorlik “Artxashastra” qadimiy va muhim tarixiy yodgorlik hisoblanib, u Chandragupta I podshohligi davrida podsho maslahatchisi Kautile Bishnugupta tomonidan yozilgan.

“Artxashastra” dagi asosiy g‘oyalar (m.a. IV asr)

• 
  dehqon, hunarmand mehnati va savdo faoliyati davlat uchun boylik yaratadi;
  
• 
  davlat bozor bahosini tartibga solib turishi lozim;
  
• 
  sug‘orish tizimlarini qurish hosilning manbai hisoblanadi;
  
• 
  davlat yangi mintaqalarni tashkil etish va odamlarni u yerlarga o‘rnashtirish ishlarini amalga oshirishi lozimligi ko‘rsatiladi;
  
• 
  podshoh to‘rtta ilmni bilishi zarurligi, ularning biri iqtisodiyot ekani ta’kidlanadi;
  
• 
  iqtisodiyot dehqonchilik, chorvachilik va savdo faoliyatlari tarzida ko‘rib chiqiladi;
  
• 
  mamlakatda o‘z davridan kelib chiqib, qishloq xo‘jaligi, ayniqsa, dehqonchilik asosiy soha hisoblangan.