Toshkent kimyo texnologiya instituti

11- LABORATORIYA ISHI
Sut tarkibidagi lipidlarni aniqlash

Ikki sutli yog’ o’lchagichlar (turlari 1-6 yoki 1-7), bo’ynini ho’llamasdan, balki sulfat kislotani dozator bilan 10 sm quyiladi (zichligi 1810 kg / m dan 1820 gacha) va ehtiyotlik bilan suyuqliklarni aralashtirib yubormaslik uchun, pipetka yordamida sut 10.77 sm qo’shiladi va burchak ostida yog’ o’lchagichlarning bo’yniiga pipetka uchi qo’yiladi. Pipetkadagi sut darajasi meniskning pastki nuqtasida aniqlanadi.

Pipetkadagi sut asta-sekin oqishi kerak. Bo’shatilgandan so’ng, pipetka yog’ o’lchagichning bo’ynidan 3 sekunddan keyin olib qo’yiladi. Dozator bilan yog’ o’lchagichlarga 1 sm izoamil spirti qo’shiladi.
Yog’ o’lchagichdagi aralashmaning darajasi yog’ o’lchagich bo’ynining tagidan 1-2 mm pastda o’rnatiladi, buning uchun bir necha tomchi distillangan suv qo’shishga ruxsat yetiladi.

O’lchovlarning aniqligini oshirish uchun, ayniqsa, past zichlikli sut uchun namuna dozasida tortish tavsiya etiladi. Bunda 11.00 g sut avval 0.005 g gacha hisob bilan tortiladi, so’ngra sulfat kislota va izoamil spirti qo’shiladi.

Yog’ kameralari quruq tiqinlar bilan yopiladi va ularni yog’ kameralarining bo’yniga yarmidan ozrog’i kiritiladi. Yog’ hujayralari oqsil moddalari to’liq eriguncha chayqatiladi, ulardagi suyuqliklar to’liq aralashishi uchun kamida 5 marta aylanib o’tadi.
O’lchovlarni ta’minlashda yog’ o’lchagichlarining yuzasiga bo’rni qo’llash tavsiya etiladi.
Qopqoqli yog’ o’lchagichlar 5 daqiqa davomida suv hammomida (65% 2) haroratda o’rnatiladi.
Vannadan chiqarilgach, yog’ o’lchagichlar markazga bitirgan qismi bilan tsentrifuga stakanlariga kiritiladi. Yog’ o’lchagichlari bir-biriga qarshi nosimmetrik tarzda joylashtirilgan. Bir nechta yog’ o’lchagichlari bilan, sut, sulfat kislota va izoamil spirtining o’rniga suv bilan to’ldirilgan yog’ o’lchagichi tsentrifugaga joylashtiriladi.
Yog’ o’lchagichlar 5 daqiqa davomida tsentrifugalanadi. Har bir yog’ o’lchagich tsentrifugadan chiqariladi va yog’ kolonnasi yog’ o’lchagichning gradiurovka qismida bo’lishi uchun rezina qopqoqning harakati bilan sozlanadi.
Yog’ o’lchagichlar suv hammomida 5 daqiqa davomida past (65) xaroratda 2 daqiqa davomida qopqoqlar bilan botiriladi, bunda vannadagi suv sathi esa yog’ o’lchagichdagi yog’ darajasidan biroz yuqori bo’lishi kerak.
Yog’ o’lchagichlar suv hammomidan birma-bir chiqariladi va tezda yog’ni sanaladi. Sanashda yog’ o’lchagich vertikal ushlanadi, yog’ chegarasi ko’z darajasida bo’lishi kerak. Qopqoqning harakati bilan yog’ ustunining pastki chegarasi nolga yoki yog’ o’lchagich shkalasining butun bo’linmasiga o’rnatiladi. Undan bo’linmalar soni yog’ o’lchagich shkalasining eng kichik bo’linmasi aniqligida yog’ ustuni meniskining pastki nuqtasiga hisoblanadi.
Yog’ va kislota o’rtasidagi chegara o’tkir bo’lishi kerak va yog’ ustuni shaffof bo’lishi kerak. Jigarrang yoki quyuq sariq rangli "halqa" (qopqoq) mavjud bo’lganda, yog’ ustunida yoki loyqa pastki chegarada turli xil aralashmalar o’lchov takrorlanadi. [10]