Тошкент кимё-технология институти ёқИЛҒи ва органик бирикмалар кимёвий технологияси факультети

7-§. Ёруғлик тўлқинининг интерференцияси

1. Ёруғлик нурининг вакуумдаги йўл узунлиги S нинг муҳит синдириш кўрсатгичига n кўпайтмаси нурнинг оптик йўл узунлиги L дейилади.

(1)

2. Фазонинг бирор нуқтасида иккита тўлқиннинг қўшилиши туфайли уйғотилган тебранишларнинг фазалар фарқи
(2)
ифодадан аниқланади. Бу ерда λ₀ - ёруғлик нурининг вакуумдаги тўлқин узунлиги, L₂-L₁=Δ - бирор нуқтага тушаётган ёруғлик тўлқинларнинг оптик йўл фарқи.
3. Интерференция пайтида когерент ёруғлик тўлқинлари интенсивлигининг максимумга эришиш шарти.
(3)
бу ерда k=0,1,2,3 бўлиб интерференция максимуми тартибини ифодалайди. Бу ҳолда фазалар фарқи га тенг бўлади.
4. Иккита тўлқиннинг қўшилиши натижасида бир-бирини сусайтириши, яъни минимумлик шарти қуйидагига тенг:
(4)
Бу ҳолда ҳар икки тўлқиннинг бирор нуқтада уйғотган тебранишлари қарама-қарши фазада бўлади.
5. Икки когерент тўлқиннинг интерференцияланиши натижасида ҳосил бўладиган иккита қўшни интерференцион йўллар орасидаги масофа:
(5)
Бу ерда - ёруғлик манбаларидан экрангача бўлган масофа, d -когерент ёруғлик манбалари орасидаги масофа.
6. Френел кўзгуларида интерференция кузатилаётган бўлса, икки полоса (йўл) орасидаги масофа.
(6)
формуладан аниқланади. Бу ерда а - сунъий когерент манбаларидан кўзгуларгача, в - кўзгулар туташган нуқтадан экрангача бўлган масофалар, r - икки кўзгунинг туташган нуқтасидан ёруғлик манбаигача бўлган масофа, φ- икки кўзгу орасидаги бурчак ( -расм).
Расм
7. Ҳавода жойлашган, ясси параллел пластинкадан қайтган ёруғлик тўлқинларининг оптик йўл фарқи

ёки
(7)
бу ерда h - пластинканинг қалинлиги, n - пластинка материалининг синдириш кўрсатгичи, i - параллел нурларнинг тушиш бурчаги, β - эса синиш бурчаги.
8. Ўтувчи ёруғликда Нъютоннинг ёруғ халқалари радиуслари,
(8)
9. Нъютоннинг қоронғи халқалари радиуслари
(9)
формулалари билан аниқланади. k=0,1,2,3 бўлиб, бутун каррали сонлар қабул қилади, R - Нъютон қурилмасидаги йиғувчи линзанинг эгрилик радиуси.
10. Қайтган ёруғликда эса тескари бўлади, яъни (8) формула қоронғу халқалар, (9) формула ёруғ халқалар радиусларини ифодалайдилар.
Интерференцияланувчи нурлари бирининг олдига тик равишда қалинлиги h бўлган пластинка қуйилса, экранда ҳосил бўлган ннтерференцион манзара ΔN йўлга силжийди.
(10)