Тошкент кимё технология институти «Аналитик, физикавий ва коллоид кимё кафедраси» Тузувчи: Доцент – Х. С. Талипова

Ион ёки электрон ҳолатдаги заряднинг бир фазадан иккинчи фазага ўтиши, масалан, газ фаза билан чегараланиб турган металл ўз ионларини газ фазага бера олади. Металлдан ионнинг чиқиб кетиш тезлиги ҳароратга боғлиқ ва ҳарорат ошган сари унинг чиқиб кетиш интенсивлиги ҳам ошиб боради. Физикларнинг фикрича бу ҳодиса термоэлектрон эмиссия деб аталади.

Электронларнинг чиқиб кетиши оқибатида металлнинг сирти мусбат зарядга, газ фаза эса манфий зарядга эга бўлиб қолади ва қўш электр қават ҳосил қилади.

Чегара сиртда хосил бўлган электр потенциал электронларни металлдан яна чиқиб кетишига қаршилик кўрсатади ва системада мувозанат қарор топади.

• Қўш электр қават ҳосил бўлишининг иккинчи механизми - қаттиқ фаза таркибига кирмайдиган ионларнинг фазалараро сиртга танланиб адсорбцияланишидан иборат. Бунда системага аралашиб қолган қўшимча моддалар таркибидаги ионлар адсорбцияланади. Масалан, металл-сув системасига ош тузининг эритмаси қўшилса, металл сиртига хлорид ионлари танланиб адсорбцияланади. Бунинг натижасида металл сиртида ортиқча манфий заряд (хлорид ионлари қавати) ва эритманинг металл сиртига яқин жойида натрий ионларидан иборат мусбат заряд қавати ҳосил бўлади.
• Яъни, ҚЭҚ - заррача юзасига бир хил зарядли ионларнинг адсорбцияланиши ҳисобига юзага келади, қарши ионлар эса электростатик тортишиш кучлари хисобига унга яқин жойга жойлашади.

• Қўш электр қават ҳосил бўлишининг учинчи механизми: - фараз қилайлик, икки фазадан иборат бўлган системага ионларга ажралмайдиган модда қўшилган бўлиб, у фазалар чегарасига адсорбциялана олмасин. Бундай ҳолларда фазаларни ташкил қилган моддалар таркибидаги қутбли молекулалар ўз вазиятини бирор бир фаза томон ўзгартириб, чегара сиртга манфий ёки мусбат ишорали заряд беради.