Toshkent farmatsevtika instituti

Bakteriyalarning nafas olishi.

Tirik organizmlar yangi hujayra materialini sintezlay oladigan bo‘lishi uchun to‘xtovsiz energiya kelib turishi zarur. Energiyani qanday manbadan qarab, mikroorganizmlar fotosintezlovchi va xemosintezlovchi mikroorga- nizmlarga bo‘linadi. Fotosintezlovchi mikroblar ham, xuddi yashil o‘simliklar singari, quyosh nuri energiyasidan foydalanish xususiyatiga egadir, chunki ularda o‘simlik-larning xlorofilligi yaqin turadigan pigmentlar bor.

Xemosintezlovchi mikroblar anorganik yoki organik birikmalarning oksidlanishi hisobiga energiya oladi. Energiya manbai tariqasida ko‘pgina mikroorganizmlar oksidlanadigan organik birikmalarning katta to‘plami-dan, ko‘pincha glyukozadan foydalanishi mumkin. Bu birikmalardan energiya ularning oksidlanishi yoki, aniqrog‘i, elektrolarni berish natijasida hosil bo‘ladi. Hujayraning hayot faoliyati uchun zarur energiya ajralib chiqishiga olib keladigan jami bioximiyaviy jarayonlarni nafas yoki biolo-gik oksidlanish deb ataladi.

Har xil moddalarning havo kislorodi yordamida oksidlanishiga o‘xshash, bakteriyalarning nafas olishi uchun kerak bo‘ladigan energiya turli ximiyaviy reaksiyalar natijasida vujudga keladi. Bunday bakteriyalar nafas olish jihatdan aeroblar deyiladi va faqat erkin kislorod yordamida rivojlana- di / vabo vibrioni, ajoyib tayoqcha /. Bakteriyalar nafas olishining boshqa turi –anaerobli bo‘lib, u faqat kislorodsiz muhitda rivojlanadi. / gazli gangrena, qoqshol qo‘zg‘atuvchilari /. Anaerob bakteriyalar hayoti uchun kerak bo‘lgan energiyani kislorodsiz va organik birikmalrning u yoki bu fermenta-tiv parchalanishi natijasida qabul qiladi. Kislorod ishtirokida ham nafas oladigan bakteriyalar fakultativ aeroblar deyiladi / ichak tayoqchasi /.