|
3.1.1.2. Kukunlar tahlili
Kukundagi ingridientlarning miqdorini aniqlash uchun tahlil qilinayotgan
modda aniq kontsentratsiyali eritmaga o’tkaziladi, chunki aniqlanayotgan
komponentning kontsentratsiyasi 5-10 % dan kam bo’lmasligi kerak.
Dorixonada buni qo’l tarozida kerakli og’irlikdagi kukun o’lchab olinadi va
unga pipetka yordamida eritmaning aniq hajmi qo’shiladi. Tahlil qilinuvchi
eritmalarning bu usluda tayorlanishi ularni suyultirish uchun o’lchov kolbasidan
foydalanishni ta’qiqlaydi.
A → W
1
(100 ml)
(0,1000 g) ↓
V → W
2
(100 ml )
(0,6 ml)
Har bir standart eritma uchun solishtirma nur yutish ko‘rsatkichlar
qiymatlari № 3.3 jadvalda keltirilgan.
134
Jadval 3.3
Furadonin solishtirma nur yutish ko‘rsatkichlarining qiymatlari
V
1
, ml
C,%
A
1%
1sm
E
1%
1
1%
1
sm
sm
E
E
n
0,6
6·10
-4
0,280
466,67
466,666=
466,7
0,6
6·10
-4
0,276
460,00
0,6
6·10
-4
0,284
473,33
0,6
6·10
-4
0,282
470,00
0,6
6·10
-4
0,280
466,67
0,6
6·10
-4
0,278
463,33
Furadonin solishtirma nur yutish ko‘rsatkichi – 466,7 ga teng.
Moddalar tomonidan elektromagnit nurlanishlar tanlangan holda
yutiladilar. Eritmalarning optik zichligi yoki erigan moddaning nur yutish
ko‘rsatkichlari (molyar yoki solishtirma) to‘lqin uzunligiga bog‘liq bo‘lib,
yutilish spektri deyiladi (rasm 2). U ma’lum to‘lqin uzunliklarida yutilish
maksimumlar bilan ifodalaniladi.
Rasm 2. 0.001% papaverin gidroxloridning suvdagi eritmasining yutilish
spektri
To’lqin uzunligi, nm
Опт
ик
зи
чл
иг
и
135
Rossiya va Umumjahon me’yoriy hujjatlarda (GF XI, FM, KFM) dori
moddalarning (substansiyalar) va bir komponentli dori shakillarining chinligini
aniqlash uchun quyidagi talablar keltirilgan:
- tekshiriluvchi va standart namunalarning bir xil sharoitda olingan
spektrlarini bir-biriga solishtirish orqali;
- ma’lum bo‘lgan yutilish spektri parametrlari bo‘yicha;
- ma’lum to‘lqin uzunliklarining yutilish maksimumlari bo‘yicha (rutin,
siankobolamin, xingamin va boshqalar). Bu usul oddiy, lekin etarli darajada aniq
bo‘lmaganligi sababli qo‘shimcha kriteriy sifatida ishlatiladi;
- ma’lum bir to‘lqin uzunliklarida nur yutish minimum va maksimumlari
bo‘yicha;
- pH qiymatlari bilan farq qiluvchi eritmalarning minimum va maksimum
yutilish spektrlari o‘lchanilib bir – biriga nisbatan aniqlaniladi;
- nur yutish maksimum va minimumlarning joylashishi va ushbu
maksimumlarda optik zichligi qiymatlari bo‘yicha aniqlaniladi (tetratsiklin
gidroxlorid, oksitetratsiklindegidrat, rezerpin va boshqalar). Bu usul boshqa
usullarga qaragandan aniqligi bilan farqlanadi;
- maksimum nur yutilganda nur yutish ko‘rsatkichi o‘lchami bo‘yicha
(tokoferol atsetat, degitoksin, levomitsetin va boshqalar). Bu usul boshqalarga
nisbatan ko‘proq qo‘llaniladi;
- ikki va undan ortiq to‘lqin uzunliklarida optik zichliklariga nisbatan
o‘lchami bo‘yicha (foli kislotasi, metitsillinning natriyli tuzi, natriy para-
aminosalitsilat va boshqalar);
- ikki va undan ortiq to‘lqin uzunliklarida optik zitchliklarining turlari
bo‘yicha (fenoksimetilpenitsillin, benzilpenitsillinning natriyli tuzi va boshqalar)
- rN qiymatlari turlicha bo‘lgan dori modda tautomer shakllarining optik
zichliklari kattaliklari bo‘yicha;
- taqqoslash uchun eritmasini va erituvchisini almashtirganda yutilish
maksimumlarini o‘zgarishi bo‘yicha;
136
Dori moddalarning chinligini aniqlashda yuqorida keltirilgan usullarining
har xil kombinatsiyalari qo‘llaniladi.
Bir qator dori moddalarning tozaligi ikki va undan ortiq to‘lqin uzunligida
maksimum yutilganda optik zichliklariga nisbatan o‘lchami bo‘yicha
aniqlaniladi (sianokobolamin, retinol atsetat, rutin va boshqalar).
Spektrofotometrik usul farmatsevtik tahlilda dori moddalarning chinligini,
tozalik darajasini, miqdorini aniqlashda qo‘llaniladi.
Fotokolorimetrik usul miqdorini aniqlash uchun qo‘llaniladi.
Farmatsevtik tahlilda spektrofotometrik va fotokolorimetrik usullarini
substansiyalar va dori shakillarining (bir, ikki va ko‘p komponentli) miqdorini
aniqlashda qo‘llaniladi. Bunda tekshiriluvchi moddaning tarkibi bo‘yicha
hisoblash formulalari tanlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
