Тошкент фармацевтика институти

Ишга қабул қилишда дастлабки синовни қўллаш 
Меҳнат шартномаси қуйидаги мақсадда дастлабки синов шарти билан 
тузилиши мумкин: 
Ходимнинг топширилаѐтган ишга лаѐқатлилигини текшириб кўриш; 
Ходим меҳнат шартномасида шартлашилган ишни давом эттиришнинг 
мақсадга мувофиқлиги хақида бир қарорга келиши. 
Дастлабкисиновниўташхақидамеҳнатшартномасидашартлашилганбўлишил
озим. 
Бундайшартлашувбўлмаса, 
ходимдастлабкисиновсизишгақабулқилингандебҳисобланади.
Хомиладор аѐллар, уч ѐшга тўлмаган фарзанди бор аѐллар, корхона 
учун белгиланган квота ҳисобидан ишга юборилган шахслар, 6 ойгача 
муддатга ишга қабул қилинаѐтган ходимлар учун синов муддати 
белгиланмайди.
Дастлабки синов муддати 3 ойдан ошмаслиги керак ва бу муддатга 
ходимнинг вақтинча меҳнатга қобилиятсизлик ва узрли сабабларга кўра 
ишга келмаган кунлари киритилмайди. Дастлабки синов даврида меҳнат 
тўғрисидаги қонун хужжатлари ва корхонада ўрнатилган меҳнат шартлари 
тўлиқ татбиқ этилади. Дастлабки синов даври меҳнат стажига киритилади. 
Дастлабки синов муддати тугагунга қадар ҳар бир тараф иккинчи тарафни 
уч кун олдин ѐзма равишда огоҳлантириб, меҳнат шартномасини бекор 
қилишга ҳақлидир. 
Меҳнат дафтарчаси
– ходимнинг меҳнат стажини тасдиқловчи асосий 
хужжатдир. Ходимнинг меҳнат фаолияти унинг меҳнат дафтарчасида акс 
эттирилиб борилади. Иш берувчи корхонада беш кундан ортиқ ишлаган 
ходимга меҳнат дафтарчасини тутиши шарт. Меҳнат дафтарчасига ходимни 
ишга қабул қилиш, бошқа доимий ишга ўтказиш ва меҳнат шартномасини 
тўхтатиш тўғрисидаги барча маълумотлар киритилади. Ходимнинг 

---

73 
илтимосига кўра меҳнат дафтарчасига унинг ўриндошлик лавозимида 
ишлаган ва вақтинча бошқа ишга ўтказилган даврлар ҳақидаги маълумолар 
киритилиши мумкин. 
Ишлаб турган ходимларнинг меҳнат дафтарчалари иш берувчида 
сақланади ва ишга оид маълумотлар қайд этиб борилади. 
Меҳнат шартларининг иш берувчи томонидан ўзгартирилиши мумкин 
бўлган холат: 
Корхонадаги технологик жараѐнларидаги ўзгаришлар, янги технологиялар 
жорий этилган ҳолларда; 
Ишлаб чиқаришни ва меҳнатни ташкил этишдаги ўзгаришлар, корхона 
таркибий тузилишидаги, бошқарув схемаларидаги ўзгаришлар; 
Ишлар (хизматлар) хажми қисқариши юз берганда. 
Юқоридаги ҳолатлар юзага келган тақдирда иш берувчи ходимни меҳнат 
шартларининг кутилаѐтган ўзгариши ҳақида камида 2 ой олдин ѐзма 
равишда огоҳлантириб, тилхат олиши шарт. Ходим янги, ўзгарган меҳнат 
шартларида ишлашни давом эттиришни истамаса, у ҳолда бу ходим билан 
меҳнат шартномаси бекор қилиниши мумкин ва ходимга камида бир ойлик 
ўртача иш ҳақи миқдорида ишдан бўшаш нафақаси берилади. 
Агар корхонада иш хажми, ходимлар штати қисқариши, ходим 
малакаси етарли бўлмаганлиги ѐки саломатлиги ѐмонлашганлиги туфайли 
эгаллаб турган лавозимига нолойиқ бўлиб қолиши, шу ишни илгари 
бажариб келган ходимнинг ишга тикланиши каби объектив ҳолатлар 
туфайли ходим иш берувчи томонидан таклиф этилган бошқа доимий ишга 
ўтиб ишлашдан бош тортса, у ҳолда иш берувчи бундай ходимни умумий 
асосларда ишдан бўшатишга ҳақли
9
.