Toshkent davlat yuridik universiteti xalqaro tashkilotlar huquqi

Shanxay hamkorlik tashkiloti (SHHT)
84
Shanxay hamkorlik tashkiloti (SHHT) — muntazam faoliyat 
ko'rsatadigan xalqaro hukumatlararo tashkilotdir.
Mintaqaviy xalqaro tashkilot bo'lgan SHHT 2001 yilda Xitoy, 
Rossiya, Qozog'iston, Tojikiston, Qirg'iziston va O'zbekiston rahbarlari 
tomonidan tashkil qilingan. SHHT harbiy blok yoki xavfsizlik bo'yicha 
doimiy ochiq kengash hisoblanmaydi.
A'zo davlatlarni birlashtirgan keng makonda barqarorlik va 
xavfsizlikni 
mustahkamlash, terrorizm, separatizm, ekstremizm, 
narkotrafikka qarshi kurash, iqtisodiyot, energetika, ilmiy va madaniy 
o'zaro hamkorlikni rivojlantirish tashkilotning asosiy vazifalari deb e'lon 
qilindi
85
.
SHHTdan avval 1996 yilda «Shanxay beshligi» tashkil etilgandi. 
1998 yil Bishkek sammitini o'tkazish chog'ida hamkorlikning doimiy 
mexanizmlarini yaratish jarayoni — vazirlar va ekspertlar guruhlarining 
uchrashuvlari boshlandi. Buning samarasida yangi xalqaro tashkilotga 
asos solindi. Har bir mamlakat tomonidan tayinlanadigan milliy 
koordinatorlar paydo bo'ldi. 
2001 yilda besh a'zo davlat Shanxay uchrashuvida O'zbekistonni 
ham tashkilot tarkibiga qo'shdi va bu tashkilotni Shanxay Hamkorlik 
Tashkiloti yoki «Shanxay oltiligi»ga o'zgartirishga sabab bo'ldi.
Davlat rahbarlari 2002 iyunda Sankt-Peterburgda uchrashuvda 
SHHTni institutsional o'zgartirishni taklif etdi. Tashkilotni tashkil etish 
to'g'risidagi deklaratsiya ikki yakuniy siyosiy hujjat — SHHTga a'zo 
davlatlar rahbarlari deklaratsiyasi va asosiy Ustav hujjati — SHHT 
Xartiyasining imzolanishi natijasida amalga joriy etildi.
Moskva sammiti yakunlari bo'yicha SHHTni tashkil etish davri 
nihoyasiga yetkazildi va tashkilot 2004 yilning 1 yanvaridan o'z ishchi 
mexanizmlari, xodimlari va byudjetiga ega mukammal xalqaro tuzilmasi 
sifatida faoliyat yuritishni boshladi.