Toshkent davlat yuridik universiteti xalqaro tashkilotlar huquqi

birinchidan,
zamonaviy xalqaro tashkilotlarning yaratilishida 
namoyon bo'lsa,
ikkinchidan,
xalqaro munosabatlar, xalqaro hamkorlik, xalqaro 
huquq rivojining yangi bosqichini boshlab berdi. 
Aynan mazkur bosqichda xalqaro hamkorlik aloqalarida o'ziga xos 
o'ringa ega bo'lgan tashkilotlar: ixtisoslashgan muassasalar, Yevropa 
Kengashi, NATO, Yevropa Ittifoqi, Yevropada xavfsizlik va hamkorlik 
8
Право международных организаций: учебник /Под ред. И.П.Блищенко, А.Х.Абашидзе. – М.: РУДН, 2013. 
– С. 13.

---

26 
tashkiloti, Shanhay Hamkorlik Tashkiloti va boshqa ko'plab tuzilmalar 
ta'sis etildi. 
Xalqaro hukumatlararo tashkilotlar
tushunchasi va belgilari. 
Bugungi 
kunda 
xalqaro 
tashkilotlar 
xalqaro-huquqiy 
munosabatlarning faol qatnashchilari hisoblanadilar. Xalqaro tashkilotlar 
institutining rivojlanishi shundan dalolat beradiki, davlatlar avvalombor, 
xalqaro munosabatlarga sezilarli ta`sir eta oladigan va etayotgan xalqaro 
hukumatlararo tashkilotlarni tashkil etishga e'tibor qaratishgan. Mazkur 
holatlar xalqaro tashkilotlar tushunchasi, uning asosiy belgilarini aniqlab 
olish zarurligini anglatadi.
Tushunchadan ko'rishimiz mumkinki, xalqaro tashkilotlar xalqaro 
huquqning birlamchi subyektlari bo'lgan davlatlar tomonidan ta'sis 
etiladi va ular kelishuvining huquqiy natijasi bo'lib hisoblanadi. 
Hozirgi zamon xalqaro huquqida hukumatlararo tashkilotlar 
davlatlar ishlab chiqqan va ma'qullagan xalqaro bitim yoki boshqa ta'sis 
hujjati asosida, hukumatlarning muayyan xalqaro muammolarini hal 
etish hamda turli ijtimoiy qurilish yo'lini tanlagan davlatlar o'rtasida har 
tomonlama hamkorlikka ko'maklashish maqsadida tuzilgan doimiy 
davlatlararo tuzilma, deb qaraladi.
Adabiyotlarda 
xalqaro 
tashkilotlarni 
xalqaro 
huquqning 
“ikkilamchi subyektlari”, “hosilaviy subyekttlar” deb nomlanishini ham 
uchratish mumkin
9
.
Xalqaro tashkilotlar “tashkilot” so'zidan tashqari turlicha nomlar 
bilan ham yuritilishi mumkin. Xususan, ittifoq, jamg'arma, bank, 
9
Лукашук И., Саидов А. Ҳозирги замон халқаро ҳуқуқи назарияси асослари: Дарслик. – Т.: Адолат, 2006. – 
Б. 203; Мўминов А.Р. Халқаро ташкилотлар ҳуқуқи шаклланишининг назарий масалалари. Монография. –Т.: 
ЖИДУ, 2013. – Б. 32. Право международных организаций: Учебник/ под ред. А.Х.Абашидзе. – М.: РУДН, 
2014. – С. 23; Jan Klabbers. An introduction to International Institutional Law. Cambridge University Press, N.Y., 
2002. – P. 8.