Тошкент давлат юридик университети

Ma’lumot uchun! 
Jamiyat hayotini demokratlashtirish hamda 
davlat siyosati va qonunchiligini ekologizatsiyalash munosabati bilan 
so’nggi yillarda qabul qilingan qator konstitutsiyalarda ekologik tusdagi 
normalar soni sezilarli darajada oshgan. Uzoq muddatdan buyon amal 
qilib kelayotgan konstitutsiyalardan (Buyuk Britaniya, Kanada, 
Niderlandiya, AQSH) farqli ravishda yangi avlod konstitutsiyalari 
ekologik munosabatlarni tartibga solishga keng o’rin ajratadi. Xususan, 
Italiya (117-modda), Shveytsariya (4-bo’limi), Bavariya (2-bo’limi), 
Braziliya (20-modda), Xitoy (9-10-moddalar), Vyetnam (29 va 84-
moddalar) kabi davlatlar konstitutsiyalarini tahlil qilish ham fikrimizni 
tasdiqlaydi.

---

352 
Shuningdek, unda hukumatning mamlakatdagi hayot sifatiga 
g‘amxo‘rlik qilishi, atrof tabiiy muhitni yaxshilash va muhofaza qilishi 
zarurligi ko‘zda tutilgan.
Atrof tabiiy muhitni muhofaza qilish, tabiiy resurslardan oqilona 
foydalanish hamda shu asnoda fuqarolarning qulay atrof tabiiy muhitga 
bo‘lgan huquqlarini ta’minlash masalasi 
Yaponiya
miqyosida ham juda 
dolzarb ahamiyat kasb etadi. Yaponiya fuqarolari uchun maqbul tabiiy 
muhit shart-sharoitlarini yaratish borasida muhim yutuqlarga erishgan 
mamlakatlardan biri hisoblanadi. Tabiiy muhit sifati borasida boshqaruv 
tizimining samarali tizimini joriy etib, Yaponiya nafaqat ekologik inqirozni 
ortga surishga, balki ko‘plab ekologik ko‘rsatkichlarni yaxshilashga ham 
erishdi. Bugungi kunda mamlakatda jamiyat va tabiat munosabatlari 
zamonaviy konsepsiyasini yaratishda iqtisodiyot va tabiiy muhit o‘zaro 
chambarchas aloqador ekanligidan hamda xo‘jalik faoliyati tabiatni 
muhofaza qilish va uni saqlab qolishga asoslangan bo‘lsa, inson hayotini 
yaxshilashi mumkinligi umume’tirof etilgan. Shu bois, ko‘pgina 
yaponiyalik mutaxassislar fikricha, zamonaviy iqtisodiyot tizimi tabiiy 
muhit bilan o‘zaro chambarchas bog‘liq bo‘lishi hamda bir-biriga ziyon 
yetkazmasligi zarur. Atrof tabiiy muhit bepul va serob mahsulot, undan 
istalgancha va chek-chegarasiz foydalanish mumkin degan nuqtai 
nazardan butkul voz kechish shart hamda tabiat qimmatbaho boylik bo‘lib, 
uni kelajak avlod uchun asrab-avaylash va e’zozlash lozim, degan 
tushunchani shakllantirish darkor. Bugungi kunda Yaponiya fuqarolarning 
sof va xavfsiz tabiiy muhitga bo‘lgan huquqlarini konstitutsiyaviy darajada 
mustahkamlash yo‘lidan bormoqda. Chunonchi, amaldagi Yaponiya 
Konstitutsiyasining 25-moddasida “Barcha sog‘liq va madaniy hayotning 
eng quyi darajasiga ega bo‘lishga haqli. Davlat hayotning barcha 
sohalarida jamiyat farovonligi, ijtimoiy ta’minoti, Shuningdek xalq 
salomatligini tiklash va rivojlantirish yo‘lida xizmat qilishi lozim”.
Konstitutsiya atrof tabiiy muhitni huquqiy tartibga solishning 
asoslarini shakllantiradi. Biroq, atrof tabiiy muhitni huquqiy tartibga 
solishning eng muhim va samarali manbai bu qonunchilik hisoblanadi. 
Iqtisodiy rivojlangan davlatlarda ushbu sohadagi zamonaviy qonunchilik – 
bu asosan so‘nggi 50 yil ichida qabul qilingan katta hajmdagi qonunlar 
majmuyi hisoblanadi.