Тошкент давлат юридик университети

Ma’lumot 
uchun ! 
Tog‘li hududlar O‘zbekistonning 21, 3 foiz 
maydonini egallaydi va bu yerda mamlakat aholisining 10 
foizdan ko‘prog‘i yashaydi. Maydonining kattaligi (96 
ming kv. km), aholisining soni (2, 5 mln. kishi), tabiiy-iqtisodiy 
imkoniyat ko‘rsatkichlari bo‘yicha O‘zbekiston dunyoning tog‘li 
mamlakatlari qatoridan salmoqli o‘rin egallaydi. Vatanimiz tog‘lari 
maydoni Armanistondan 3, 2 marta, Shveysariyadan 2, 3 marta, 
Gruziyadan 1, 4 marta, Avstriyadan 1, 4 marta katta bo‘lsa, aholisining 
soni esa Mo‘g‘uliston va Panamaga teng, tabiiy-iqtisodiy imkoniyatlari 
yetakchi tog‘li o‘lkalardan qolishmaydi.

---

344 
Markaziy Osiyo mamlakatlari o‘rtasidagi hamkorlikni (yagona tog‘ 
makoni-Tyan-Shan va Pomir-Oloy tog‘ tizimlari barqaror rivojlantirish 
muammolari bo‘yicha) kengaytirish va chuqurlashtirish muhim 
ahamiyatga ega.
Markaziy Osiyo mamlakatlarida o‘tkazilayotgan muhim tadbirlar 
qatoriga tog‘ regionlari muammolari bo‘yicha tayyorlangan davlatlararo 
hujjat - Markaziy Osiyo tog‘ regionlari konvensiyasi (xartiyasi). XXI asrda 
Markaziy Osiyo tog‘ hududlari va ularning halqlarini barqaror 
rivojlantirish strategiyasi” deb ataladigan loyiha hisoblanadi. Bu loyiha 
hozirgi paytda Markaziy Osiyo davlatlari hukumatlari tomonidan 
o‘rganilayotir va uni imzolash muddatlari kelishilmoqda. Xartiya tog‘ 
regionlarida boshqarish, resurslarni ekspluatatsiya qilish, barqaror 
rivojlanish, tog‘ muhitini muhofaza qilishni shakllantirish va amalga 
oshirishda ayrim davlatlar, davlatlararo o‘zaro aloqalar va ta’sirning asosiy 
tamoyillarini ishlab chiqish maqsadini ko‘zga tutadi.
XTYni O‘zbekistonda o‘tkazish bo‘yicha eng muhim tadbirlar 
qatoriga quyidagilar kiradi: 

respublika jamoatchiligi e’tiborini tog‘ muammolariga jalb etish 
(radio, televidenie, matbuot); 

namunaviy dasturlar tuzish; 

milliy tog‘ siyosatini ishlab chiqish; 

ilmiy tadqiqotlarni rivojlantirish;

regional montologiya (tog‘Shunoslik) fanini shakllantirish); 

xilma-xil tadbirlar o‘tkazish (konferensiyalar, seminarlar, 
festivallar); 

xalqaro munosabatlarni rivojlantirish lozim.
Ta’kidlash joizki, bizning mamlakatimizda tog‘-kon bilan bog‘liq 
masalalar 1994 yil 23 sentyabrda qabul qilingan “Yer osti boyliklari 
to‘g‘risidagi”, qonun bilan tartibga solinadi.
Xulosa qilib aytganda, atrof-muhit muhofazasi va ekologik vaziyatni 
yaxshilash 
barcha 
davlatlar, 
xalqaro 
hamjamiyatlar, 
nohukumat 
uyushmalar bilan hamkorlikni keng yo‘lga qo’yish orqaligina barqaror 
iqtisodiy rivojlanish, tabiat resurslaridan samarali foydalanish, ekologik 
tanglikni bartaraf etish va atrof-muhitni muhofaza qilish imkoniyatiga ega 
bo‘lamiz.