Тошкент давлат юридик университети

Suv resurslaridan oqilona foydalanish va uni muhofaza qilishni 
rag‘batlantirishda belgilanadigan huquqiy chora-tadbirlar 
 
Hozirgi kunda suv resurslaridan oqilona foydalanish va uni 
muhofaza qilishda rag‘batlantirish muhim ahamiyat kasb etadi. Suv 
resurslarini muhofaza qilishni rag‘batlantirish boshqa tabiat obyektlaridan 
oqilona foydalanish va ularning ekologik-huquqiy muhofaza qilinishini 
ham ta’minlaydi.
Amaldagi 
“Tabiatni muhofaza qilish to‘g‘risida”gi Qonunning 
37-moddasida
ko‘rsatilganidek, tabiatdan oqilona foydalanish, atrof tabiiy 
muhitni muhofaza qilishni rag‘batlantirish: 

korxonalar, muassasalar, tashkilotlar va fuqarolar tabiiy 
rusurslardan oqilona foydalanish va tabiatni muhofaza qilish chora-
tadbirlarini amalga oshirgan taqdirda ularga soliq solishda imtiyozlar 
berish; 

tabiiy resurslardan oqilona foydalanish va tabiat muhofazasini 
ta’minlash borasidagi chora-tadbirlarni ro‘yobga chiqarish uchun imtiyozli 
shartlarda qisqa muddatli va uzoq muddatli kreditlar (ssudalar) berish; 

asosiy ishlab chiqarish fondlari uchun yuqori amortizatsiya 
normalarini belgilash; 

atrof tabiiy muhitga ifloslantiruvchi moddalar chiqarish va 
oqizish hamda chiqindilarni joylashtirish barqaror sur’atda pasaytirib 
borilgan taqdirda bunday moddalarni chiqarganlik va oqizganlik hamda 
chiqindilarni joylashtirganlik uchun to‘lovlarni kamaytirish; 

tabiatni muhofaza qilish jamg‘armalari mablag‘larining bir 
qismini ifloslantiruvchi moddalar chiqarish va oqizishni kamaytirish 
chora-tadbirlarini ro‘yobga chiqarish maqsadida korxonalar, muassasalar, 
tashkilotlar va ayrim shaxslarga foizli qarzlar sifatida shartnoma asosida 
berish orqali amalga oshirdi.
“Suv va suvdan foydalanish to‘g‘risida”gi Qonunning 106-
moddasida suvdan oqilona foydalanish, suvni oqilona iste’mol qilish va 
suvlarni muhofaza qilishni ta’minlashning iqtisodiy chora-tadbirlari 
sifatida quyidagilar ko‘zda tutilgan: 

suv resurslaridan foydalanganlik, suvni yetkazib berish bo‘yicha 
xizmatlar va ko‘rsatilgan boshqa suv xo‘jaligi xizmatlari, suv obyektlarini 
ifloslantirganlik va ularga zararli ta’sir etishning boshqa turlari uchun haq 
olish; 

---

180 

suvni tejaydigan texnologiyalarni joriy etishda, suvni muhofaza 
qilish va tejashda samarali bo‘lgan faoliyatni amalga oshirishda yuridik va 
jismoniy shaxslarga beriladigan soliqqa, kreditga oid va boshqa imtiyozlar; 

huquqiy, 
iqtisodiy, 
ijtimoiy, 
tashkiliy, 
ekologik 
rag‘batlantirishning va boshqacha rag‘batlantirishning samarali chora-
tadbirlari.
Xususan, yangi tahrirdagi Soliq kodeksining 261-moddasi aynan suv 
resurslaridan foydalanganlik uchun soliq sohasidagi imtiyozlarni belgilab 
beradi
43
. 
Xullas, suv resurslarini ekologik-huquqiy muhofaza qilish va undan 
oqilona foydalanishni rag‘batlantirish, nafaqat suv va suv obyektlarini, 
balki, boshqa tabiat boyliklarini ham ekologik-huquqiy muhofaza etishni 
taqozo etadi. Yuqorida ko‘rsatilgan barcha holatlar hozirgi va kelajak 
avlodlar uchun eng zarur bo‘lgan hayot manbai bo‘lgan suv resurslaridan 
oqilona foydalanishga va uni ekologik-huquqiy muhofaza qilishga 
undaydi. 
Shuningdek, suv to‘g‘risidagi qonun talablarini buzganlik uchun 
tegishli javobgarlik masalasi O‘zbekiston Respublikasi “Suv va suvdan 
foydalanish to‘g‘risida”gi qonunning XXVII-bobi 114–118-moddalarida 
o‘z aksini topgan
44
. 
Suv resurslaridan noqonuniy foydalanganlik va u to‘g‘risidagi qonun 
talablarini buzganlik uchun asosan