Toshkent davlat yuridik universiteti jinoyat huquqi

XVI BOB. JAVOBGARLIKDAN OZOD QILISH TUSHUNCHASI VA 
TURLARI 
 
 
Mazkur mavzuning yuridik texnikum o'quvchilar tomonidan o„rganilishi 
javobgarlikdan ozod qilish tushunchasi, jinoyat-huquqiy tavsifi va turlarini yuridik 
tahlil qilish imkonini beradi.
 
16.1.
Jinoiy javobgarlikdan ozod qilish tushunchasi va turlari 
Qilmishida jinoyat tarkibining mavjudligi aniqlangan har bir shaxs 
javobgarlikka tortilishi lozim. Ma‘lumki, javobgarlik o‗z mohiyatiga ko‗ra keng 
tushuncha hisoblanadi (fuqarolik-huquqiy javobgarlik, intizomiy javobgarlik, 
ma‘muriy javobgarlik, jinoiy javobgarlik va b.). Jinoiy javobgarlik faqat jinoyat 
sodir etgan shaxslar uchun belgilanadi. Jinoyat qonuni javobgarlikdan ozod qilish 
va jazodan ozod qilishni ajratgan holda o‗rganadi. Jinoyat uchun javobgarlik – 
jinoyat sodir etishda aybdor bo‗lgan shaxsga nisbatan sud tomonidan hukm qilish, 
jazo yoki boshqa huquqiy ta‘sir chorasi qo‗llanilishida ifodalanadigan jinoyat sodir 
etishning huquqiy oqibatidir. Mazkur ta‘rifda jinoiy javobgarlik o‗zida jazo va 
boshqa huquqiy ta‘sir chorasini aks ettiradi hamda jinoyat uchun javobgarlik 
ta‘rifidan kelib chiqib, javobgarlikdan ozod qilish jazodan ozod qilishni 
anglatadi
20
.
Javobgarlikdan ozod qilish va jazodan ozod qilishning quyidagi farqlarini 
ko‗rishimiz mumkin: 
Birinchisi
, protsess ishtirokchilariga ko‗ra farqlanadi. Javobgarlikdan ozod 
qilish gumon qilinuvchi, ayblanuvchi va sudlanuvchiga nisbatan qo‗llaniladi. 
Jazodan ozod qilish faqat ayblov hukmi chiqarilgan shaxsga nisbatan qo‗llaniladi. 
Ikkinchisi
, javobgarlikdan ozod qilish va jazodan ozod qilishni qo‗llovchi 
organlarga ko‗ra:
a) jinoiy javobgarlikdan ozod qilish surishtiruvchi, tergovchi, prokuror va sud 
tomonidan qo‗llaniladi;
b) jazodan ozod qilish faqat sud tomonidan qo‗llaniladi.