Toshkent davlat yuridik instituti o. T. Xusanov

§ 2. Ommaviy axborot vositalarining erkinligi va qonunga muvofiq 
ishlashi 
 
Ommaviy axborot vositalarini erkin faoliyat yuritishi, ularga tazyiq 
o„tkazilmasligi, ularning ishini muvaffaqiyatli bo„lishi, samara berishini garovidir. 
Konstitutsiyasining 67-moddasida ommaviy axborot vositalari erkinligi va 
qonunga muvofiq ishlashi qoidasi belgilangan. Demak ommaviy axborot vositalari 
erkin ishlashi kerak va qonunlar asosida o„z faoliyatini tashkil qilishi kerak. 
Mamlakatimizda ommaviy axborot vositalarini faoliyatini takomillashtirish 
bo„yicha olib borilgan ishlar natijasida ularni erkinligini ta'minlovchi qator 
huquqiy hujjatlar qabul qilindi. 
Jumladan: 1996-yil 30-avgustdagi “Noshirlik faoliyati to„g„risida”, 
“Mualliflik huquqi va turdosh huquqlar to„g„risida”, 1997-yil aprelda qabul 
qilingan “Axborot olish kafolatlari va erkinligi to„g„rsida”, “Jurnalistik faoliyating 
himoya qilish to„g„risida”, 1997-yil dekabrda qabul qilingan, “Ommaviy axborot 
vositalari to„g„risida” qonunlar shular jumlasidandir. 
Bu qonunlar ommaviy axborot vositalarini erkinligini ta'minlashga, ularni 
faoliyatini takomillashtirishga qaratilgandir. 
Ommaviy axborot vositalarining erkinligi eng avvalo ularning xodimlarini, 
aniqrog„i jurnalistlarni erkinligiga bog„liq. Jurnalist faoliyatini erkinligisiz 
ommaviy axborot vositalarini erkinligi bo„lishi mumkin emas. Chunki axborot 
1
Каримов И.А. Мамлакатимизда демократик ислоҳотларни янада чуқурлаштириш ва фуқаролик жамиятини 
ривожлантириш концепцияси. Т.: Ўзбекистон, 2010 йил, 28-бет

---

262 
ommaviy axborot vositalarida jurnalistlar tomonidan tarqatiladi. 
“Jurnalistik faoliyatini himoya qilish to„g„risida”gi qonun jurnalistlar 
faoliyati bilan bog„liq keng institut munosabatlarni tartibga solish bilan birga ularni 
erkinligini ta'minlovchi qoidalarni aniq belgilab quygan. 
Jurnalistning erkinligini ta'minlovchi qonun bo„lishini o„zi kifoya emas, u bu 
erkinlikdan to„g„ri va maqsadli foydalanishi uchun, yetarli bilimga, malakaga ega 
bo„lishi kerak. 
Shuning uchun mamlakatimizda jurnalistlar va ommaviy axborot vositalari 
xodimlarini tayyorlashga, qayta tayyorlashga alohida e'tibor berilmoqda. Ularni 
tayyorlash jahon tajribalariga mos ravishda yo„lga qo„yilgan. 
Avvalgi jurnalistlar tayyorlash maskanlari qayta tashkil qilindi, zamonaviy 
jihozlar bilan jihozlantirildi. Oliy o„quv yurtlari qoshida xalqaro jurnalistlar 
tayyorlovchi fakultetlar, kurslar ochildi. Bu borada Vazirlar Mahkamasining 1999-
yil 26-fevraldagi “Jurnalist kadrlar tayyorlash va qayta tayyorlash tizimini 
takomillashtirish to„g„risida”gi qarori, O„zbekiston Respublikasi Prezidentining 
2005-yil 2-iyundagi O„zbekiston Milliy universtiteti huzurida ikki yillik maxsus 
Oliy jurnalistlik kursini ochish to„g„risdagi qarori muhim rol o„ynadi
1
.
Konstitutsiyada ommaviy axborot vositalarini qonun asosida ishlashi 
belgilanganligi qayd qilingan edi. Ommaviy axborot vositalarini faoliyatiga 
taalluqli ko„plab maxsus qonunlar mavjud, ularning ba'zilarini tilga olib o„tdik. 
Bundan tashqari yana ko„plab qonunlar borki, ularda ommaviy axborot vositalari, 
jurnalistlar faoliyatiga tegishli qoidalar mavjud. Masalan, “Axborotlashtirish 
to„g„risida”, “Reklama to„g„risida”, “Davlat sirlarini saqlash to„g„rsida” qonunlar 
va boshqa qonunlar. 
Mamlakatimizni 20 yilligi davrida ommaviy axborot vositalari faoliyatiga 
taalluqli ko„plab yangi qonunlar qabul qilindi, yoki mavjud qonunlarga 
o„zgartirish, qo„shimchalar kiritildi. 
Prezident tomonidan 2010-yil 12-noyabrda ilgari surilgan konsepsiya 
1
Булар ҳақида батафсил қаранг: Азизхўжаев А. ва бошқалар, Ўзбекистон Республикасининг 

---

263 
ommaviy axborot vositalarining huquqiy asoslarini tashkillashtirishda yangi 
bosqichni boshlab beradi. 
Unda ta'kidlanishicha,