|
ta q d im n o m a
kiritadi.
Taqdimnoma
qoida bo‘yicha qonun bilan belgilangan tartibda
prokuror va uning o ‘rinbosari tom onidan im zolanib, qonun
buzilishini bartaraf etuvchi va ularning oldini olish chora-tadbir-
larini ko'ruvchi davlat organlariga va mansabdor shaxslariga, yoxud
ularning yuqori turuvchi organlariga yuboriladi.
Aniqlangan qonun buzilishi holatlari xuddi shu tekshirilgan
korxona, muassasa va tashkilotning tarmoq idoralari bo‘yicha ham
128
aniqlanishi mumkin bo‘lgan tarqalganlik xususiyatiga ega bo‘lganda
yoki prokuror taqdimnomasi rad etilganda, yoxud taqdimnoma
bo‘yicha noto‘g‘ri qaror qabul qilingan bo‘lsa, taqdimnoma yuqori
turuvchi organga yoki mansabdor shaxsga yuboriladi.
Taqdimnoma darhol ko‘rib chiqilishi va ko‘rilgan chora-tad-
birlar to‘g‘risida bir oylik muddat ichida prokurorga yozma ravishda
m a’lum qilinishi lozim.
Umumiy nazorat tartibida ilgari amrnoma tarzida zudlik bilan
qonun buzilishini bartaraf etilishi zarur bo'lgan hollarda kiritiladigan
hujjat o'rniga ham hozirda «taqdimnoma» kiritiladi. Masalan,
mohiyati yuzasidan qonun buzilishini zudlik bilan bartaraf etish
zarurati mavjud. Agarda bunday qilinmasa, yomon oqibatlar kelib
chiqishi mumkin.
Taqdimnomada qonun buzilishida aybdor mansabdor shaxslarni
intizomiy, m a’muriy yoki moddiy javobgarlikka tortish haqidagi
prokuror talablari bayon etilishi mumkin. Buning uchun javobgar-
likning ushbu turlarini qo‘zg‘atish haqidagi maxsus qaror chiqa-
rilishi shart emas.
Taqdimnoma kollegial organ tomonidan ко‘ rib chiqiladigan
hollarda majlis kuni haqida prokurorga ma’lum qilinadi va u majlisda
ishtirok etishga haqli.
Taqdimnomani tayyorlashda nafaqat uning chiqarilishi uchun
aniq sabablardan, balki ushbu taqdimnoma yuboriladigan korxona,
muassasa yoki tashkilotdagi qonuniylik va huquq-tartibotning holati
haqidagi xulosalardan foydalanish kerak.
Prokuror o‘z taqdimnomasida yo‘l qo‘yilgan qonun buzilishlari
ularga imkoniyat yaratgan sabab va sharoitlardan tashqari ushbu
qonun buzilishi hollarini bartaraf etish va ularning oldini oluvchi
sharoitlarni yaratishga imkon beradigan chora-tadbirlar haqida
ko'rsatib o'tsa, maqsadga muvofiqdir.
Taqdimnoma o‘z shakliga ko'ra, ma’lum talablarga javob berishi
kerak. Taqdimnomada quyidagi unsurlar mavjud bo‘ladi:
• Taqdimnoma kiritish uchun asos bo‘lgan materiallar (o‘tka-
zilgan tekshiruv natijalari, qonuniylikka rioya etilishi haqidagi mate-
riallami umumlashtirish va tahlil qilish, jinoyatni tergov qilish
natijalari va h.k.);
• buzilgan qonunning nomi va yo‘l qo‘yilgan qonun buzilishiga
olib kelgan sabablar, sharoitlar tavsifi;
9
-
21
129
• qonun buzilishiga olib kelgan sabab-sharoitlarni bartaraf qilish
va huquqbuzarliklarning oldini olish uchun tavsiya qilinadigan
chora-tadbirlari;
• qonun buzilishiga yo‘l qo‘ygan aniq mansabdor shaxslarni
ko‘rsatish;
• ularni javobgarlikka tortish haqidagi prokuror takliflari;
taqdimnomani darhol ко‘rib chiqilishi va ko‘rilgan chora-tadbirlar
to‘g‘risida bir oylik muddat ichida prokurorga yozma ravishda ma’lum
qilinishi lozimligi haqidagi talab;
• prokurorning lavozimi va darajali unvoni, taqdimnomani
kiritish sanasi, taqdimnoma muallifi imzosi;
• umuman, taqdimnoma, nafaqat, qonun buzilishi hollarini
bartaraf qilishga xizmat qilmasdan, balki qonun buzilishining oldini
olishda ahamiyati yuqoridir.
Taqdimnoma darhol ko‘rib chiqilishi va ko‘rilgan chora-tad-
birlar to ‘g‘risida bir oylik muddat ichida prokurorga yozma ravishda
m a’lum qilinishi lozim. Taqdimnoma kollegial organ tomonidan
ko‘rib chiqiladigan hollarda majlis kuni haqida prokurorga m a’lum
qilinadi va u majlisda ishtirok etishga haqlidir.
Taqdimnoma deyilganida, faqat tor ma’noda tushunilmasligi
kerak. Bunday hujjat nomi bilan jinoyatlarni tergov qilishda dast
labki tergov organlari, jumladan, prokuratura organlari tergovchilari
tomonidan ham, taqdimnomalar kiritilishi ham tushunilishi lozim.
Bunday taqdimnoma jinoyat ishi yakunlanayotganida, jinoyatni
keltirib chiqaruvchi sabablar, shart-sharoitlarni bartaraf qilish va
kelgusida shu kabi qonun buzilish holatlariga yo‘l qo‘ymaslik uchun
tegishli chora va tadbirlar belgilash uchun ham jinoyat sodir bo'lgan
joyga (masalan, mahalla fuqarolar yig‘ini, mehnat jamoasi nomiga)
kiritiladi.
Bundan tashqari, jinoyat ishi bo‘yicha sud (qarori) hukmi
chiqarilganidan keyin, jinoyat protsessual qonunchiligida belgilan
gan protest kiritish muddati quyi turuvchi prokuror tomonidan
o'tkazib yuborilganida, qonunga muvofiqlashtirilishi lozim bo'lgan
sud hujjatini va bu hujjatga nisbatan protest kiritishni so‘rab, o‘z
asoslarini bayon qilingan taqdimnomani quyi turuvchi prokuror
yuqori turuvchi prokuror nomiga yuborishi lozim.
Prokuror nazorati hujjati sifatida a r i z a . Prokuror fuqarolar,
yuridik shaxslar va davlatning huquqlari hamda qonuniy manfaat-
larini himoya qilish uchun sudga ariza bilan murojaat qilish huqu-
qiga ega.
130
Prokuror arizasi — bu sud muhokamasi orqali qonunlarning
bir
xilda va aniq ijro etilishi qonun buzilishi hollari va sud tartibida
bartaraf
etilishi lozim bo‘lgan va aybdor shaxslarni javobgarlikka
tortishning samarali vositasidir.
Prokurorning arizasi sud tomonidan qonun hujjatlarida nazarda
Do'stlaringiz bilan baham: |
