Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

birinchidan, 

zarar  yetkazuvchining  aybidan  farqli  o ia r o q  

jabrlanuvchining  aybi  boshqa  shaxsning  subyektiv  huquqini  buzish bilan 

bogliq  boimaydi;

ikkinchidan, 

agar  zarar  yetkazuvchining  aybli  boiishi  faraz  qilinsa, 

jabrlangan  shaxsning  aybi  zarar  yetkazgan  shaxs  tomonidan  isbotlangan 

boiishi  kerak;

uchinchidan, 

zarar  yetkazgan  shaxs  aybining  qaysi  shaklda 

boiishligidan qat’iy nazar, javobgarlikka tortilsa (FKning  1004-moddasida 

ko‘rsatilgan  hollar  mustasno),  jabrlanuvchining  aybi  qasd  yoki  qo'pol 

ehtiyotsizlik  shaklida  ifodalangan  boisagina,  yuridik  ahamiyatga  ega 

boiadi. Shu bilan birga, qonun zarar yetkazgan shaxs va jabrlanuvchining 

bir  xildagi  sharoitlarda  boimaganliklarini  e’tiborga  oladi,  chunki  zarar 

yetkazuvchiga  qaraganda  jabrlanuvchida  lozim  darajada  ehtiyotkorlik

1  Эгамбердиева  H.)^.  Фукаролик-хукукий  жавобгарлик  асослари  ва  шакллари.  Юрид. 

фан.  номз.  дисс.  -Т.:  2006.

2  Узбекистан  Республикасининг  Фукаролик 

ХУКУКИ 

(И-кисм).-Т.:  Адолат.  1999.  -347  б.

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

choralarini  ko'rish  bir  qadar  qiyinroq  hisoblanadi2.

Qonun jabrlanuvchi aybining shakllariga qarab delekt majburiyatlari 

uchun fuqarolik-huquqiy javobgarlikni tatbiq etish, zararni qoplash hajmi 

yoki  to'lanadigan  tovon  miqdorini  belgilaydi.

-  agar zarar jabrlanuvchining  qasddan  ish  ko'rishi  natijasida  yuzaga 

kelgan  bo‘lsa,  u  toianmaydi;

-  agar  jabrlanuvchi  o'zining  qo'pol  ehtiyotsizligi  tufayli  zararning 

yuzaga kelishiga yoki ortishiga ko'maklashgan bo'lsa, unda jabrlanuvchining 

va zarar yetkazuvchining aybi darajasiga qarab tovon miqdori kamaytirilishi 

lozim;

- jabrlanuvchi qo'pol ehtiyotsizlik qilganda va zarar yetkazuvchining 

aybi  bo'lmaganda,  uning javobgarligi aybidan qat’iy nazar yuzaga kelgan 

hollarda,  tovon  miqdori  kamaytirilishi  lozim,  yoki  agar  qonunda 

boshqacha  tartib  nazarda  tutilmagan  bo'lsa,  zararni  to'lash  rad  etilishi 

mumkin.  Fuqaroning  hayoti  yoki  sog'lig'iga  zarar  yetkazilganda  tovon 

to'lashni  rad  etishga  yo'l  qo'yilmaydi.

Qo'shimcha xarajatlarni to'lashda,  boquvchisining vafoti  munosabati 

bilan  ko'rilgan  zararni  to'lashda,  shuningdek,  dafn  etish  xarajatlarini 

to'lashda  jabrlanuvchining  aybi  hisobga  olinmaydi.

Sud  fuqaro  tomonidan  yetkazilgan  zararni  qoplash  miqdorini,  uning 

mulkiy holatini hisobga olib, kamaytirishi mumkin, zarar qasddan qilingan 

harakatlar  (harakatsizlik)  tufayli  yetkazilgan  hollar  bundan  mustasno 

(FKning  1004-moddasi).