birgalikdagi faoliyat yuritishga ixtisoslashgan shartnomalardan biri
hisoblanadi.
Shartnomaning yana bir xususiyati shartnoma taraflarining ishtiroki
bilan bog'liq. Shartnomada taraf sifatida faqat tadbirkorlik subyektlari
ishtirok etishlari mumkin. Tadbirkorlik subyektlarining huquqiy holati
va kimlar tad’irkorlik subyektlari ekanligi qonun-hujjatlari bilan
belgilanadi. Oddiy shirkat shartnomasidan boshqa fuqarolik-huquqiy
shartnomalarda taraflar qarzdor va kreditor sifatida munosabatga
kirishadilar. Oddiy shirkat shartnomasida esa shartnoma ishtirokchilari
fuqarolik huquqiy munosabatlardagi boshqa shartnomalar kabi bir-
birlariga nisbatan qarzdor va kreditor sifatida ishtirok etmasdan, balki
birgalikdagi yagona manfaatlarni, ma’lum maqsadni ko'zlagan holda
harakat qiiadilar, chunonchi FK 210-moddasining ikkinchi qismida
aytilganidek, bir yoki bir necha shaxslar ko‘p kvartirali uy-joylar
qurishlari yoki fuqarolar o‘z chorva mollarini birgalashib boqishlari,
shuningdek, bog'dorchilik shirkatlari (kooperativi) o'zaro munosabatlarini
shirkat shartnomalari asosida olib borishlari Oddiy shirkat shartnomasiga
misol boia oladi.
Oddiy shirkat turmushning ba’zi sohalarida turli ko'rinishlarda
namoyon boiadi. Masalan, bir necha kishi tomonidan uyushgan guruh
tuzilib (biroq yuridik shaxs sifatida ro'yxatdan o'tmasdan), buyurtma
asosida imoratlar qurish, sozanda-xonandalar guruhi tuzib to'ylarga xizmat
qilish, bir necha fanlar bo'yicha o'qituvchilar tomonidan repetitorlar
guruhiga uyushish va h.k.
Oddiy shirkat a’zolari tadbirkorlik maqsadini ko'zlab faoliyat
yuritishlari, shuningdek, xayr-saxovat maqsadlarida birgalikda faoliyat
yuritishlari ham mumkin.
Yirik va alohida yirik xavflarni o'rtada sug'urta qilish uchun
birgalikda sug'urtalovchilar birgalikdagi faoliyat to'g'risidagi shartnoma
asosida oddiy shirkatlar (sug'urta sherikchiligi) tuzishlari mumkin. (FKning
941-moddasi).
Oddiy shirkat shartnomasining yana bir xususiyati unda ishtirok
etuvchi sheriklarning solidar majburiyatga ega ekanlikliklaridir.
Oddiy shirkat shartnomasi haq baravariga tuziladigan shartnoma
hisoblanadi, chunki shartnoma ishtirokchilari FKning 963-moddasida
ko'rsatilganidek, sheriklarning umumiy maqsadga erishish uchun qo'shadigan
pul mablag'lari, mol-mulki, kasbiy va boshqa bilimlari, malaka va mahorati,
shuningdek, ishtirokchining ishbilarmonlik obro'-e’tibori va shu kabi boshqa
xislatlari sheriklarning umumiy ishga qo'shgan hissasi hisoblanadi.
www.ziyouz.com kutubxonasi
Oddiy shirkat shartnomasi mazmunidan yoki haqiqiy faktik
holatlaridan boshqacha hoi kelib chiqmasa, sheriklarning umumiy ishga
qo‘shadigan hamma narsasi: puli, boshqa mol-mulki, kasbiy bilimlari,
malaka, mahorati va ishbilarmonlik obro‘-e ’tibori qiymati bo‘yicha teng‘
hissa q o‘shgan deb taxmin qilinadi. Sheriklarning yuqorida aytilgan
umumiy ishga qo'shadigan hamma hissalarini pul bilan baholash sheriklar
o'rtasidagi kelishuv (shartnoma) bo'yicha amalga oshiriladi.
Har bir taraf bahosi (qiymati) teng mol-mulk taqdim etganida haq
to'lash ekvivalentlik tusini kasb etadi. Mulkiy munosabatlarning
ekvivalentligi ularning iqtisodiy jihatdan teng baholik bo'lishini taqozo
etadi, bunda mazkur mu-nosabatlar teng baholik amalda bo'lgan baholar
bo'yicha belgilangan hollarda ham haq to'lanadigan munosabatlar
hisoblanadi. Mulkiy munosabatlarning haq evaziga amalga oshirilishi tufayli
ularning ishtirokchilari teng subyektlar sifatida ish ko'radilar.
Oddiy shirkat shartnomasi konsensual shartnoma hisoblanadi. Ushbu
shartnoma ikki yoki undan ko'p shaxs tomonidan tuzilib, ularning o'z
mablag'larini birlashtirish majburiyatini qamrab oladi. Oddiy shirkat
shartnomasi ishtirokchilari foyda olish yoki qonunga zid bo'lmagan boshqa
maqsadga erishish maqsadida yuridik shaxs tashkil etmasdan birgalikda
faoliyat yuritish to'g'risida kelishib oladilar. Agarda ushbu shartnoma
tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish maqsadini ko'zlasa, uning taraflari
bo'lib, yakka tadbirkorlar va tijorat tashkilotlari hisoblanadi1.
Oddiy shirkat shartnomasi ko'p tomonlama shartnoma hisoblanadi.
Ko'p tomonlama bitimlarda uch va undan ortiq shaxslarning erklari
ifodalanib tuziladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
