Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

7-§. K o ‘chm as m u lk n i sotish, korxonani sotish,
ayirb osh lash shartnom asi.
1. K o‘chm as m u lk n i sotish shartnom asi
tu sh u n ch a si va u n in g turlari.
K o'chm as mulkning oldi-sotdi shartnomasiga binoan sotuvchi yer 
uchastkasi, bino, inshoot, kvartira yoki boshqa ko‘chmas mulkni sotib oluvchiga 
mulk qilib topshirishni o'z zimmasiga oladi Sotib oluvchi esa buning uchun 
tegishli haqni to'lashi lozim. FKning 83-moddasiga asosan ko'chmas mulk yer 
oeti boyliklari, ko'p yillik dov-daraxtlar, shuningdek, binolar va inshootlardan 
iboratdir. Ko'chmas mulkning muhim belgilaridan biri shundan iboratki, u 
yer bilan m ustahkam uzviy bog'liq. Bunday bog'liqlik tabiiy holda (masalan, 
buloq, kon) yoki inson mehnati orqali vujudga kelganmi (masalan, bino, 
quduq, bog' va shu kabilar) buning ahamiyati yo'q. Ko'chmas mol-mulkning 
yer bilan bog'liqligi tufayli, uning ikkinchi bir belgisi kelib chiqadi; bunday 
mol-mulkni bir joydan ikkinchi joyga ko'chirish mumkin emas yoki ko'chirish 
jarayonida katta qiyinchiliklar vujudga keladi Bunday qiyinchiliklar, eng 
aw alo, ko'chmas mol-mulkni ko'chirganda o'zining tabiiy xususiyatlarini 
yo'qotishi, undan tayinlanish maqsadi bo'yicha foydalanib bo'lmasligi, shaklan 
yoki jisman o'zgarishlarda namoyon bo'ladi Ko'chmas mol-mulkning muhim 
belgisi sifatida uning alohida qiymatga ega ekanligi ham adabiyotlarda ko'rsatib 
o'tilgan. Masalan, ba’zi mamlakatlar qonuni bo'yicha dengiz va daryo kemalari, 
kosmik obyektlar ham (masalan, yeming sun’iy yo'ldoshlari) ko'chmas mol- 
mulk jumlasiga kiritilgan.
Ko'chm as mol-mulkning quyidagi turlari mavjud:
a) m ol-m ulk m ajm ui sifatida korxona;
b) tu rar-jo y binolari;
d) y er osti qatlamida, y e r bag'rida joylashgan obyektlar (konlar, 
shaxtalar, g'orlar, y er osti suv havzalari, tonnellar);
1) joylashgan joyidagi y er sathi bilan uzviy m u stah k am bog'liq 
o b y e k tla r (binolar, bo g 'lar, in shootlar, o'rm onlar, ko 'llar, daryolar, 
ariqlar);
f) y e r uchastkalari;
g) g archi y e r bilan bog'liq bo'lm asa-da, alohida qiym atga ega

---

ekanligi sababli fuqarolik muomalasida ko'chmas mol-mulkning huquqiy 
rejimi joriy qilingan obyektlari - dengiz va havo kemalari, fazo obyektlari.